هرزه سرایی روی آورد. چون با زیرکی دریافته بود که بهترین راه برای کسب شهرت و به دست آوردن مال در میان مردم روزگار، زبان طنز و لودگی و تظاهر به دیوانگی و حماقت است،6 لذا از این راه چنان ثروتی به دست آورد که هیچ شاعر مشهوری تا آن زمان به دست نیاورده بود.7 ابوالعبر با ابوالعنبس صیمری، ابن جدیر بصری و ابوعبدالله شعیری که هم طبقه وی بوده اند، روابط و مبادلات شعری داشته است.8 زبیر بن بکار،9 اخفش و جحظه اشعار او را روایت کرده اند.10 جحظه می گوید: هیچ صناعت و فنّی نبود مگر آنکه ابوالعبر در آن دستی داشت.11 گفته شده که وی نسبت به خاندان امیرمؤمنان علی(علیه السلام)کینه بسیار داشت و از آنان به زشتی یاد می کرد، از این رو در سال 250 هـ گروهی از شیعیان کوفه او را از بالای قصر ابن هبیرة به پایین افکنده و به قتل رساندند.12 مجموعه اشعاری که از وی باقی مانده است، در آثار ابن معتز، ابوالفرج و یاقوت گرد آمده است.13 دیگر آثار وی عبارت اند از: الرسائل جامع الحماقات و حاوی الرقاعات المنادمة و اختلاف الخلفاء و الامراء النوادر و الامالی و اخبار و اشعاری که از او بر جای مانده است.14

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الشعراء (ابن معتز) 342.
[2] ــ تاریخ بغداد 5/40.
[3] ــ الاغانی 23/197 الفهرست (الندیم) 169.
[4] ــ معجم الادباء 17/123 الاعلام 5/307.
[5] ــ تاریخ بغداد 5/40.
[6] ــ طبقات الشعراء (ابن معتز) 342.
[7] ــ الاغانی 23/197.
[8] ــ معجم الشعراء 184 معجم الادباء 17/123.
[9] ــ الاغانی 23/197.
[10] ــ معجم الادباء 17/126 و 127.
[11] ــ تاریخ بغداد 5/40.
[12] ــ تاریخ الاسلام 18/144.
[13] ــ طبقات الشعراء (ابن معتز) 342 الاغانی 23/197 معجم الادباء 17/126 و 127.
[14] ــ الفهرست (الندیم) 170.*

دیگر منابع: معجم المؤلفین 8/281 ریحانة الادب 7/190 الوافی بالوفیات 2/41 فوات الوفیات 3/298 لغت نامه دهخدا 1/538 هدیة العارفین 2/15.

احمد ـ عبدی (م 240 هـ )

ابوالفضل احمد بن معذّل بن غیلان بن حکم عبدی بصری.

در اصل کوفی بود، اما به جهت سکونت در بصره، از مردمان بصره شمرده می شد.1 فقه را نزد بزرگانی چون عبدالملک بن ماجشون و محمد بن مسلمه فرا گرفت.2 از کسانی مانند بشر بن عمر زهرانی حدیث روایت کرد.3 عبدی از فقهای مالکی بود و دیگران را نیز به عمل به فقه مالکی دعوت می کرد.4 از وی افرادی چون اسماعیل بن اسحاق قاضی، حماد بن اسحاق و یعقوب بن شیبه سدوسی حدیث روایت کرده و فقه آموخته اند.5 افزون بر فقه و حدیث، شاعری توانا، فصیح و زبان آور بود و به روش کهن شعر می سرود.6 برخی از اشعار او در زمینه حکمت و زهد بود.7 ذهبی وی را در زمره متکلمان معتزله به شمار آورده است.8 ابوالفضل برخلاف برادر خود، عبدالصمد مردی شریف، بزرگوار و نیک نام بود و به پارسایی شهرت داشت.9 اهل بصره به سبب کثرت عبادت و زهد، او را راهب می خواندند.10 الندیم می نویسد: علاوه بر سروده های اندکی که از وی بر جای مانده، دارای کتاب های فضائل القرآن و احکام القرآن بوده است.11 العله،12 الحجه و الرساله هم از دیگر تألیفات اوست.13 عبدی به سال 240 هـ از دنیا رفت.14

پی نوشت ها

[1] ـ ترتیب المدارک 1/550.
[2] ــ طبقات الفقهاء 164.
[3] ــ سیر اعلام النبلاء 11/519.
[4] ــ الثقات 8/16.
[5] ــ تاریخ الاسلام 17/53.
[6] ــ فرهنگ زندگی نامه ها 1/740.
[7] ــ الوافی بالوفیات 8/184.
[8] ــ تاریخ الاسلام 17/54.
[9] ــ طبقات الفقهاء 164.
[10] ــ سیر اعلام النبلاء 11/520.
[11] ــ الفهرست (الندیم) 39، 41 و 189.
[12] ــ سمط اللآلی 1/325.
[13] ــ ترتیب المدارک 1/551.
[14] ــ العبر 1/341.*

دیگر منابع: شذرات الذهب 2/95 معجم المؤلفین 2/181 الموشح 424 دانشنامه ایران و اسلام 6/861 وفیات الاعیان 3/166 تاریخ التراث العربی 2/4/58 الثقات 8/16.

احمد ـ عبرتائی (180 ـ 267 هـ )

ابوجعفر احمد بن هلال عبرتائی کرخی بغدادی.

منسوب به عبرتا، روستایی در نواحی شهر اسکاف منطقه ای بین واسط و بغداد1 و از قبیله بنی جنید می باشد.2 ابوجعفر از اصحاب امام هادی و امام حسن عسکری(علیهما السلام) بود3 و از امام هادی(علیه السلام)، حسن بن علی بن یقطین، ابن ابی عمیر، حسن بن محبوب و أمیة بن علی قیسی روایت کرده و سعد بن عبدالله، محمد بن علی بن محبوب، محمد بن احمد بن ابوقتاده و احمد بن موسی نوفلی از او روایت کرده اند.4 از امام حسن عسکری(علیه السلام) مذمت و سرزنش هایی در حق او صادر شده5 و چون بعد از شهادت آن امام همام وکالت محمد بن عثمان را نپذیرفت، توقیعی مبنی بر لعن و برائت و بیزاری از او، از ناحیه مقدس حضرت حجت(علیه السلام)صادر گردید.6 شاید به همین جهت، برخی معتقدند که وی از اعتقاد به شیعه دست کشیده و به اهل سنت