محدثی ضعیف دانسته و به نقل از ابن عقده می نویسد که ابوجناده جعل حدیث می کرد و گر چه از زیدیه بود، ولی احادیث او در بین احادیث ما وارد شده است.12 رجال شناسان اهل سنت نیز او را واضع حدیث13 و غیرمعتبر14 دانسته اند، ولی طبرانی از وی به روایتگری ثقه و مورد اعتماد یاد کرده است.15 ایشان علاوه بر نقل حدیث، در علم تفسیر و قرائت نیز دستی داشت16 و از مؤلفان زمان خود به شمار می رفت. دو اثر کتاب جامع العلم17 و التفسیر والقرائات که کتابی بزرگ بوده و آن را حسین بن سعید بن عثمان قرشی روایت کرده، تألیف اوست.18 حسین در حدود 200 هـ درگذشته است.19

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (طوسی) 57 معجم رجال الحدیث 6/125.
[2] ــ اعیان الشیعه 6 / 199.
[3] ــ رجال النجاشی 1 / 342.
[4] ــ معجم المفسرین 1 / 163.
[5] ــ رجال الطوسی 348.
[6] ــ احسن التراجم 1 / 188.
[7] ــ الکافی 8 / 184.
[8] ــ المجروحین 3 / 55.
[9] ــ الکافی 8 / 184.
[10] ــ الفهرست (الندیم) 243.
[11] ــ رجال الطوسی 341.
[12] ــ خلاصة الاقوال 219.
[13] ــ میزان الاعتدال 1 / 554.
[14] ــ لسان المیزان 2 / 319.
[15] ــ طبقات المفسرین (داوودی) 1 / 164.
[16] ــ معجم المفسرین 1 / 163.
[17] ــ الفهرست (الندیم) 243.
[18] ــ رجال النجاشی 1 / 342.
[19] ــ معجم المفسرین 1 / 163.*

دیگر منابع: اعیان الشیعه 6/199 الذریعه 4/252 کشف الحجب و الاستار 132.

حفص ـ أموی (زنده در 132 هـ )

حفص بن ابی نعمان أموی.

از شعرای مشهور و دارای اشعاری زیبا بود و در دستگاه دولت اموی به خدمتگزاری مشغول بود. حفص در رصافه، هشام را مدح و ستایش کرد و مورد اکرام او قرار گرفت و عطایایی دریافت نمود تاجایی که هشام او را از نزدیکان خود قرار داد. دوران حکومت بنی عباس را درک کرد و به سبب اشعاری که در آن، بنی هاشم را هجو نمود از طرف عبدالله بن علی مورد تعقیب قرار گرفت، ولی دستگیر نشد. سرانجام حفص خود را به او معرفی کرد و از او امان خواست و اشعاری در بدی بنی امیه و پوزش خواهانه سرود، از این رو عبدالله به او امان داد و وی را مورد احترام و اکرام قرار داد و صله بسیاری بدو بخشید.1 ایشان با کثیر بن عبدالرحمان شاعر همنشینی داشت و اشعار او را روایت می کرد و یحیی بن حمزه، قاضی دمشق از جمله کسانی است که از او مطالبی نقل کرده است.2 از جمله آثارش قصیده3ای است که در مدح هشام بن عبدالملک سرود.4 تاریخ وفات وی در دست نیست، اما در سال 132 هـ ، زمان تشکیل حکومت بنی عباس، زنده بوده است.5

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ مدینة دمشق 14/450 ـ 452 بغیة الطلب 6/2857.
[2] ــ الاغانی 9/22.
[3] ــ الفهرست (الندیم) 196.
[4] ــ تاریخ مدینة دمشق 14/452.
[5] ــ همان 450.*

حفص ـ بغدادی (در عصر امام کاظم(علیه السلام))

حفص بن بُختُری کوفی بغدادی.

اصالتاً اهل کوفه بود و از اصحاب امام صادق و امام کاظم(علیهما السلام)1 به شمار می رفت و از امام صادق و امام کاظم(علیهما السلام)،2 ابوبصیر و محمد بن مسلم روایت کرده است. صفوان، عبدالله بن سنان و علی بن حکم3 از او روایت کرده اند. وی از محدثان ثقه و مورد اعتماد امامیه بوده است.4 رابطه او و آل اعین تیره بود، از این رو آل اعین ایشان را به بازی شطرنج متهم کردند5 و به این جهت بعضی از رجال شناسان او را ضعیف دانسته اند،6 اما متأخرین بی درنگ روایات حفص را صحیح دانسته اند.7 به گفته خوئی، تعداد روایات وی به 218 روایت می رسد.8 از او اثری به نام اصل برجای مانده که محمد بن ابی عمیر آن را روایت کرده است.9

پی نوشت ها

[1] ـ رجال الطوسی 177 و 347.
[2] ــ رجال النجاشی 1/324.
[3] ــ معجم رجال الحدیث 6/132 و 133.
[4] ــ خلاصة الاقوال 58.
[5] ــ رجال ابن داود 128.
[6] ــ المعتبر 2/395.
[7] ــ منهج المقال (تعلیقات) 199.
[8] ــ معجم رجال الحدیث 6/122.
[9] ــ الفهرست (طوسی) 61.*

دیگر منابع: رجال البرقی 37 الوجیزه 38 منهج المقال 119 منتهی المقال 3/89 احسن التراجم 1/189 الذریعه 2/147.

حفص ـ حنّاط (در عصر امام کاظم(علیه السلام))

ابوولاّد حفص بن سالم حنّاط کوفی مخزومی آجری.

ابن فضال او را با عنوان حفص بن یونس مخزومی معرفی کرده1 و شیخ صدوق وی را از موالی قبیله مخزوم دانسته است.2 طوسی و نجاشی به نقل از ابوالعباس ابن عقده (م 333 هـ ) می گویند که او از موالی قبیله جعفی بود.3 در هر حال از اصحاب امام صادق(علیه السلام) بود4