و از آن حضرت روایت نقل کرده است.5 او از عبدالله بن سنان6 و ابوبکر حضرمی7 نیز روایت کرده است. روایتگرانی چون فضالة بن ایوب، حماد بن عثمان8 و محمد بن ابی حمزه9 از ایشان روایت نقل کرده اند. وی روایتگری امامی، ثقه و مورد اعتماد بود10 و هیچ گونه عیب و نقصی در ایشان راه نداشت.11 ابن عقده می گوید که در قیام زید بن علی بن حسین شرکت داشت.12 شیخ طوسی برای او اثری به نام اصل ذکر کرده که حسن بن محبوب آن را روایت کرده است.13

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/326.
[2] ــ من لا یحضره الفقیه 4/469.
[3] ــ الفهرست (طوسی) 62 رجال النجاشی 1/326.
[4] ــ رجال الطوسی 184 رجال ابن داود 128.
[5] ــ رجال النجاشی 1/326.
[6] ــ منتهی المقال 3/92.
[7] ــ معجم رجال الحدیث 6/136.
[8] ــ جامع الرواة 1/261.
[9] ــ منتهی المقال 3/92.
[10] ــ الفهرست (طوسی) 62.
[11] ــ رجال النجاشی 1/326.
[12] ــ خلاصة الاقوال 58.
[13] ــ الفهرست (طوسی) 62.*

دیگر منابع: حاوی الاقوال 1/327 قاموس الرجال 3/579 مجمع الرجال 2/211 رجال البرقی 37 الوجیزه 38 الذریعه 6/325.

حفص ـ دوری (150 ـ 246 هـ )

ابوعمر حفص بن عمر بن عبدالعزیز دوری ازدی بغدادی ضریر.

وی حدود 150هـ در دوران خلافت منصور (136 ـ 158 هـ ) در بصره به دنیا آمد،1 گرچه محل زیست وی را سامرا نوشته اند. دوری علم قرائت را نزد اسماعیل بن جعفر، کسائی، یحیی یزیدی و سلیم، و علم حدیث را نزد ابراهیم بن ابی یحیی، اسماعیل بن عیّاش، سفیان بن عیینه و ابومعاویه فرا گرفت و برای کسب علم بیشتر و آموختن علم قرائت راهی سفر شد و سایر قرائات را آموخت. وی در حالی که عالمی بزرگ و مشهور و محدثی ثقه و استاد در علم قرائت گشته بود، به آموزش داشته ها پرداخت و شاگردان بسیاری چون عبدالرحمان بن عبدوس، عمر بن محمد کاغذی، حسن بن علی بن بشّار، قاسم بن زکریّا و علی بن سلیم را پرورش داد. همچنین ابن ماجه، ابوزرعه، حاجب ابن ارکین و محمد بن حامد از او حدیث نقل کرده اند.2 وی علاوه بر تدریس علوم قرائت و حدیث، تألیفات بسیاری در علم قرائت نوشت.3 گفته شده که وی نخستین کسی است که قرائات متعدد را جمع آوری و تألیف کرد.4 دوری در حالی که در آخر عمر نابینا شده بود، در سال 246 و به نقلی 248 هـ از دنیا رفت.5 زرکلی محل وفات او را در رنبویه، از روستاهای ری نوشته است.6

آثار او عبارت اند از: احکام القرآن السنن فی الفقه7 کتاب ما اتفقت الفاظه و معانیه من القرآن اجزاء القرآن قرائات النبی(صلی الله علیه وآله) و فضائل القرآن.8

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم).
[2] ــ سیر اعلام النبلاء 11/541.
[3] ــ تاریخ الاسلام 18/249.
[4] ــ الوافی بالوفیات 13/103.
[5] ــ سیر اعلام النبلاء 11/542.
[6] ــ الاعلام 2/264.
[7] ــ الفهرست (الندیم).
[8] ــ طبقات المفسرین 1/166 الاعلام 2/264.*

دیگر منابع: تهذیب الکمال 7/34 خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 2/408 الجرح و التعدیل 3/183 هدیة العارفین 1/333 شذرات الذهب 2/111 غایة النهایة فی طبقات القراء 1/255 معجم الادباء 10/216 الاعلام 2/264 النجوم الزاهره 2/323 الانساب 2/503 العبر 1/351 میزان الاعتدال 1/566 تاریخ بغداد 8/203 الطبقات الکبری 7/364 الثقات 8/200 معجم المؤلفین 4/69.

حفص ـ سلمی (در عصر امام صادق(علیه السلام))

ابوعاصم حفص بن عاصم سلمی مدنی.

از اصحاب و یاران امام صادق(علیه السلام) به شمار می رفت1 و از آن بزرگوار روایت کرده است. او همچنین از راویانی چون سیف تمّار روایت نقل کرده است.2 وی از راویان امامی مذهب و مورد اعتماد بود و راویانی چون ابوسمینه محمد بن علی3 و فرزندش محمد بن حفص از ایشان روایت کرده اند.4 اثر او کتاب الحدیث می باشد.5

پی نوشت ها

[1] ـ رجال الطوسی /176 رجال ابن داود 129.
[2] ــ رجال النجاشی 1/327 خلاصة الاقوال 58. 3 ـ معجم رجال الحدیث 6/140.
[4] ــ رجال النجاشی 1/327.
[5] ــ اعیان الشیعه 6/204.
[6] ــ الذریعه 6/325.*

دیگر منابع: جامع الرواة 1/262 نقد الرجال /112 مجمع الرجال 2/212 قاموس الرجال 3/360 دائرة المعارف الشیعیة العامه 8/373.

حفص ـ سمرقندی (م 208 هـ )

ابومقاتل حفص بن سلم فزاری سمرقندی خراسانی.

از راویان اهل سنت است که از کسانی چون ابوحنیفه،1 ایوب سختیانی،2 عون بن ابی شدّاد، عبدالله بن عون و سفیان ثوری حدیث روایت کرده و افرادی مانند صالح بن عبدالله ترمذی، قتیبة بن سعید و