الکبیر الصحیفة الصغیر و وصیته الی ابنه فی الصنعه.15 دیگر آثار او عبارت اند از: کتاب الرحمة و مقالتا میریانس الراهب در موضوع کیمیا16 السر البدیع فی فک الرمز المنیع و کتاب الفردوس.17 وی در سال 90 هـ در صنبره، مکانی در اردن درگذشت و ولید بن عبدالملک بر او نماز گزارد.18 زمان فوت او را به اختلاف آورده اند.19

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 303.
[2] ــ الجرح و التعدیل 3/357.
[3] ــ تاریخ مدینة دمشق 18/217.
[4] ــ وفیات الاعیان 2/224.
[5] ــ تاریخ مدینة دمشق 18/217.
[6] ــ الفهرست (الندیم) 303 و419.
[7] ــ سیر اعلام النبلاء 4/383.
[8] ــ تاریخ ابی زرعه 1/355.
[9] ــ العقد الفرید 4/352.
[10] ــ تاریخ مدینة دمشق 18/220.
[11] ــ الفهرست (الندیم) 419.
[12] ــ تاریخ مدینة دمشق 18/220.
[13] ــ المنتظم 6/237.
[14] ــ تاریخ مدینة دمشق 18/220.
[15] ــ الفهرست (الندیم) 419.
[16] ــ هدیة العارفین 1/343.
[17] ــ معجم الادباء 11/42.
[18] ــ تاریخ مدینة دمشق 18/227.
[19] ــ سیر اعلام النبلاء 4/383 وفیات الاعیان 2/226 المنتظم 6/236.*

دیگر منابع: التاریخ الکبیر 3/181 المحبّر 59 و67 عیون الاخبار 1/232 و3/109 و 131 جمهرة انساب العرب 68 و 77 الاخبار الطوال 285 و325 تهذیب تاریخ دمشق 5/119 اسد الغابه 2/113 الکامل فی التاریخ 4/87 و125 تهذیب الکمال 8/201 العبر 1/78 تاریخ الاسلام 6/55 تاریخ خلیفة بن خیاط 161 تاریخ الطبری 5/252 الوافی بالوفیات 13/270 نسب قریش 128 خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 3/128 البدایة و النهایه 8/259 و260.

خالد ـ بجلی (در عصر امام صادق(علیه السلام))

خالد بن جریر بن یزید بن جریر بن عبدالله بجلی کوفی.

اهل کوفه و صحابی امام صادق(علیه السلام)به شمار می رفت1 و از آن بزرگوار2 و ابوربیع شامی3 روایت نموده و افرادی چون حسن بن محبوب4 از وی روایت نموده اند. او را فردی صالح5 و امامی مذهب و محدثی نیکو برشمرده اند.6 منصور بن ابی سلمه جمّال درباره ایشان چنین می گوید که او بر امام صادق(علیه السلام) وارد شد و مطالبی را خدمت حضرت عرضه داشت که دلالت بر ایمان وی می نمود.7 در وثاقت او همین بس که جعفر بن بشیر و حسن بن محبوب که از اصحاب اجماع بودند، از ایشان روایت نموده اند.8 او دارای کتاب الحدیث9 بود که حسن بن محبوب آن را روایت نمود.10

پی نوشت ها

[1] ـ رجال البرقی 31 رجال الطوسی 185.
[2] ــ رجال النجاشی 1/350.
[3] ــ تهذیب الاحکام 7/201.
[4] ــ خلاصة الاقوال 65.
[5] ــ اختیار معرفة الرجال 346.
[6] ــ جامع الرواة 1/290.
[7] ــ اختیار معرفة الرجال 422.
[8] ــ معجم رجال الحدیث 7/17.
[9] ــ الذریعه 6/327.
[10] ــ رجال النجاشی 1/350.*

دیگر منابع: منهج المقال 129 اعیان الشیعه 6/281 نقد الرجال 122 هدایة المحدثین55.

خالد ـ تمیمی (م 269 هـ )

ابوالهیثم خالد بن یزید بن هیثم تمیمی خراسانی بغدادی کاتب.

در اصل خراسانی و یکی از منشیان لشکریان معتصم عباسی (خلافت 218 ـ 227 هـ ) در بغداد و دارای اشعاری مدوّن بود و اشعار او را بیشتر غزلیات تشکیل می داد.1 اشعار او را روان و زیبا وصف کرده اند.2 او مدتی از ندیمان علی بن هشام و سپس همنشین و مصاحب فضل بن مروان بود. فضل نیز او را به معتصم که در ماحوزة بود، معرفی کرده و خالد اشعاری برایش سرود که او را به تعجب واداشت و موجب شد تا هدایایی به او بدهد.3 همچنین اشعاری برای خلیفه ابراهیم بن مهدی سرود و مورد اکرام و لطف او قرار گرفت. او از علی بن جهم مطالبی نقل کرده و احمد بن جعفر برمکی، جحظة، احمد بن کامل قاضی و ابوالقاسم بن ابی حیة از او بهره برده اند.4 میان او و حلبی شاعر5 و ابوتمام اشعاری ردّ و بدل شده و یکدیگر را هجو کرده اند.6 او دارای عمر طولانی بود و در آخر عمر دیوانه شد.7 برخی علت دیوانگی او را غلبه سوداء، و برخی شیفتگی و عشق او نسبت به کنیز یکی از خلفا و بزرگان ذکر کرده اند.8 برخی نیز گفته اند که محمد بن عبدالملک زیات سمتی را در یکی از مرزها به او واگذار کرد و او در مسیر رفتن به آنجا در اثر شنیدن اشعار زنی آوازه خوان بی هوش شده و عقل خود را از دست داد.9 از آثار او مجموعه ای حاوی دویست ورقه شعر می باشد که صولی آن را گرد آورده است.10 صفدی پاره ای از اشعار او را در کتاب خود ذکر کرده است.11 او تا دوران خلافت معتمد (256 ـ 276 هـ ) زنده بود.12 و سرانجام در سال 269 هـ در بغداد درگذشت.13 زمان مرگ وی را مختلف ذکر کرده اند.14

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 8/308.
[2] ــ طبقات الشعراء (ابن معتز) 405.
[3] ــ المنتظم 12/176.
[4] ــ تاریخ بغداد 8/311 و 314.
[5] ــ الاغانی 20/276.
[6] ــ سمط اللآلی 1/311.
[7] ــ وفیات الاعیان 2/236.*