را خوب از کار درآورده است. روندی مجلس درسی در بغداد داشته و این کتاب را بر روندیان که گویا همان فرقه راوندیه منسوب به ابومسلم خراسانی یا منصور عباسی است، تدریس می کرد.1 همو در جای دیگر و در ذیل شرح حال ابوعبدالله محمد بن حسن بن فرقد شیبانی (حدود 132 ـ 189 هـ ) می گوید که شیبانی در باب الشام بغداد و در کوچه ابوحنیفه خانه داشت و در مسجد واقع در میان این کوچه به تدریس می پرداخت. آن گاه می افزاید: در همان کوچه روندی نویسنده کتاب الدوله همسایه محمد بن حسن بود و به عمد هر گاه که شیبانی در مسجد جلسه درس داشت، روندی هم حضور می یافت و روندیانی که از دولتیان بودند، به نزدش گرد می آمدند تا کتابش را تدریس کند و همین که کسی از شاگردان محمد بن حسن مطلبی از کتاب های شیبانی می خواند، روندیان با هیاهو او را وادار به سکوت می کردند، از این رو محمد بن حسن شیبانی به ناچار تدریس در این مسجد را ترک گفت و به مسجد معلق در ابتدای کوچه اسد که در پشت ساباط رومی قرار داشت، رفت.2 از این بیان، وابستگی روندی به حکومت روشن می شود و می توان این احتمال را مطرح کرد که او همان عبدالله روندی از داعیان بنی عباس3 و یا محمد بن حسن روندی از مردمان سرخس که از شیعیان منصور عباسی توصیف شده و شوهر خواهر علی بن عیسی بن ماهان بوده و در حومه بغداد زمین هایی داشته است،4 باشد و از آن رو که هم عصر شیبانی بوده به دست می آید که در نیمه دوم سده دوم می زیسته است.

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست 120.
[2] ــ همان 257.
[3] ــ اخبار الدولة العباسیه 222.
[4] ــ البلدان (ابن فقیه) 299.*

ریّان ـ اشعری (در عصر امام هادی(علیه السلام))

ابوعلی ریّان بن صلت اشعری قمی بغدادی خراسانی.

درباره محل تولد وی اختلاف است. شیخ طوسی وی را در زمره اصحاب امام رضا و امام هادی(علیهما السلام) ذکر کرده و معتقد است که او خراسانی الاصل بوده،1 اما عده ای دیگر معتقدند که وی قمی بوده است.2 مامقانی می نویسد: ریّان از آن دو امام و یونس بن عبدالرحمان حدیث نقل کرده است و سپس یادآور می شود که وی شیعه بود، لکن به ظاهر به گونه ای عمل می کرد که از یاران خاص مأمون (خلافت 198 ـ 218 هـ ) و صاحب سرّ او به شمار می آمد، به طوری که مأمون و فضل بن سهل به او اعتماد کرده و امور کشور را به او ارجاع می دادند.3 وی از نظر رجال شناسان شیعه، محدثی ثقه و راستگو می باشد.4 کسانی چون ابراهیم بن هاشم و علی بن ابراهیم از او روایت کرده اند. ریّان به امام هشتم(علیه السلام) علاقمند بود و امام هم در حق وی دعا کردند و لباس و مقداری درهم جهت رفع حوایج به او دادند.5 وی دارای کتابی بوده که سخنان امام رضا(علیه السلام) را در آن جمع آوری کرده بود و نام آن را الفرق بین الآل و الامّة گذاشت.6

پی نوشت ها

[1] ـ رجال الطوسی 376 و 415.
[2] ــ تاریخ قم 194.
[3] ــ تنقیح المقال 1/436.
[4] ــ رجال النجاشی 1/379.
[5] ــ قاموس الرجال 4/398.
[6] ــ رجال النجاشی 1/379.*

دیگر منابع: رجال البرقی 59 الفهرست (طوسی) 71 رجال ابن داود 154 اختیار معرفة الرجال 501 خلاصة الاقوال 70 مستدرکات علم رجال الحدیث 3/412 الذریعه 6/332 معجم رجال الحدیث 7/210 اعیان الشیعه 7/39 معالم العلماء 50 جامع الرواة 1/323 الوجیزه 47.

ریّان بن شبیب (در عصر امام جواد(علیه السلام))

ریّان بن شبیب.

در شهر قم سکونت داشت1 و از اصحاب و یاران امام رضا(علیه السلام)بود.2 از امام رضا(علیه السلام)3 و یونس بن عبدالرحمان4 روایت نقل کرد. همچنین گفته شده که از امام صادق(علیه السلام)نیز روایتی نقل کرده است5 و راویان اهل قم از جمله ابراهیم بن هاشم6 و بکر بن صالح از وی روایت کرده اند.7 رجال شناسان او را محدثی ثقه و مورد اعتماد دانسته اند.8 او دایی معتصم عباسی (خلافت 218 ـ 227 هـ ) بود،9 ولی از علاقمندان اهل بیت(علیهم السلام)به شمار می رفت، لذا مشمول دعای خیر امام جواد(علیه السلام)واقع شد.10 روایات او از امام رضا(علیه السلام)در فضیلت زیارت امام حسین(علیه السلام) و گریه بر آن حضرت معروف است.11 او پرسش های صباح بن نصر هندی از امام رضا(علیه السلام) را جمع آوری نموده و یحیی بن زکریا لؤلؤی آن مجموعه را روایت کرده است.12

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/378.
[2] ــ مستدرکات علم رجال الحدیث 3/411.
[3] ــ بحار الانوار 44/285.
[4] ــ الکافی 1/184.
[5] ــ تنقیح المقال 1/435.
[6] ــ تهذیب الاحکام 9/202.
[7] ــ الکافی 1/184.
[8] ــ رجال النجاشی 1/378 خلاصة الاقوال 71.
[9] ــ رجال ابن داود 154.
[10] ــ اختیار