معرفة الرجال 609.
[11] ــ بحار الانوار 44/285.
[12] ــ رجال النجاشی 1/378 جامع الرواة 1/323.*

دیگر منابع: معجم رجال الحدیث 7/209 مجمع الرجال 3/21 منتهی المقال 3/243 قاموس الرجال 4/393 الوجیزه 46 نقد الرجال 135 الذریعه 20/354.

رؤبه ـ تمیمی (م 145 هـ )

ابوجحاف رؤبة بن عبدالله (عجاج) بن رؤبه بن اسد بن صخر بصری تمیمی سعدی راجز.

از اعراب1 اهل بصره به شمار می رفت2 و در همان جا می زیست3 و عصر جاهلیت و اسلام را درک کرد.4 از افرادی چون ابوهریره5 و نسابه بکری6 حدیث شنیده و روایت کرده است و اشخاصی همانند ابوعبیده معمر بن مثنی، نضر بن شمیل، خلف احمر7 و یحیی القطان8 از وی روایت کرده اند. مورخان ایشان را شاعری فصیح9 و رجزسرای معروف عصر خویش شمرده اند.10 وی همچنین در علم لغت تخصص فراوانی داشت11 و استاد آن فن بود و علمای این علم، لغت را از وی اخذ کرده اند و به اشعارش احتجاج می کردند.12 برخی نیز وی را از رجزسراهای اسلام یاد کرده و گفته اند که در مدح بنی امیه و بنی عباس نیز اشعاری سروده و آنها را مدح کرده است.13 او سرانجام به سال 145 هـ درگذشت.14 او دارای دیوان شعر است که در آن غیر رجز چیزی نیست.15

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 9/132.
[2] ــ الثقات 6/310.
[3] ــ التاریخ الکبیر 3/340. 4 ـ الاغانی 20/345 سیر اعلام النبلاء 6/162. 5 ـ معجم الادباء 11/149.
[6] ــ الفهرست (الندیم) 101. 7 ـ الوافی بالوفیات 14/148. 8 ـ سیر اعلام النبلاء 6/162.
[9] ــ الاغانی 20/345.
[10] ــ تهذیب تاریخ دمشق 5/334.
[11] ــ تاریخ الاسلام 9/132 وفیات الاعیان 2/304.
[12] ــ الاغانی 20/345.
[13] ــ همان.
[14] ــ تقریب التهذیب 12/253.
[15] ــ خزانة الادب 1/43.*

دیگر منابع: لسان المیزان 2/464 شذرات الذهب 1/223 میزان الاعتدال 2/56 کشف الظنون 1/790 المؤتلف و المختلف (دارقطنی) 2/1113 معجم الادباء 11/150.

زائده ـ ثقفی (م 161 هـ )

ابوالصلت زائدة بن قدامه ثقفی کوفی.

اهل کوفه بود.1 او از عمر بن قیس، ابواسحاق و منصور حدیث شنید.2 همچنین قرائت را نزد أعمش آموخت.3 ابوالصلت فردی محدث4 و مفسر بود5 و ابوأسامه،6 عبثر بن قاسم، عبدالرحمان بن مهدی، حسین جعفی7 و کسائی از جمله شاگردان وی به شمار می روند.8 او فردی راستگو،9 مورد اعتماد و امین بود10 و روایات را به طور دقیق حفظ و نقل می کرد.11 برخی احتمال شیعه بودن ایشان را از عنوان کتاب المناقب او داده اند و گفته اند که متعارف در عبارت المناقب تألیف در مناقب اهل بیت(علیهم السلام)است.12 از دیگر آثارش کتاب السنن، کتاب القراءات، کتاب التفسیر و کتاب الزهد می باشد.13 او سرانجام در کوفه14 یا سرزمین روم و در سال 160 یا 161 و یا 163هـ درگذشت.15

پی نوشت ها

[1] ـ الثقات 6/339 و 340.
[2] ــ التاریخ الکبیر 3/432.
[3] ــ غایة النهایه 1/288.
[4] ــ التاریخ الکبیر 3/432.
[5] ــ الفهرست (الندیم) 282.
[6] ــ التاریخ الکبیر 3/432.
[7] ــ الجرح و التعدیل 3/613.
[8] ــ غایة النهایه 1/288.
[9] ــ الجرح و التعدیل 3/613.
[10] ــ الطبقات الکبری 6/378.
[11] ــ الثقات 6/339 و 340.
[12] ــ اعیان الشیعه 7/42.
[13] ــ الفهرست (الندیم) 282.
[14] ــ تاریخ خلیفة بن خیاط 355.
[15] ــ الطبقات الکبری 7/378 خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 3/307.*

دیگر منابع: مشاهیر علماء الامصار 269 وفیات الاعیان 2/403 تهذیب الکمال 9/273 دول الاسلام 98 تذکرة الحفاظ 1/215 العبر 1/181 الوافی بالوفیات 14/169 تاریخ الاسلام 10/191 تقریب التهذیب 1/307 شذرات الذهب 1/251 طبقات المفسرین (داوودی) 1/181 معجم المؤلفین 4/179.

زبّان ـ مازنی (72 ـ 154 هـ )

ابوعمرو زبّان بن علاء بن عمار مازنی تمیمی بصری.

اسامی زیادی برای او ذکر کرده اند که تعداد آنها به حدود بیست اسم می رسد.1 همچنین سال ولادتش را نیز مختلف آورده اند.2 او در سال 72 هـ 3 در مکه متولد شد.4 وی اهل بصره بود و اعقابش در آنجا ساکن بودند.5 برخی او را از طایفه بنی عنبر یا بنی حنیفه دانسته و برخی او را منسوب به کازرون، از شهرهای استان فارس دانسته اند.6 وی در مکه، مدینه، کوفه و بصره نزد اساتید بسیاری علم آموخت.7 نحو را از نصر بن عاصم لیثی فراگرفت8 و علم قرائت را نزد سعید بن جبیر، مجاهد و ابوالعالیه ریاحی خواند و از انس بن مالک، ابوصالح سمّان و عطاء بن ابی الرباح حدیث آموخت.9 ابوعمرو یکی از قرّای هفتگانه بود10 و در علم قرائت، لغت، نحو11 و فقه شهرت داشت،12 ولی