شهرت او در اشعار غریب، بر دیگر جهات او غلبه داشت.13

ابوعمرو از اشراف عرب و سرشناسان آنها بود و به تاریخ گذشتگان آشنایی داشت.14 مدتی نیز در مسجد بصره کرسی تدریس را به عهده داشت. حدود بیست سال از بصره هجرت نموده و دوباره به آنجا بازگشت.15 افرادی مانند احمد بن زید حلوانی، عصمة بن ابی عصمه، ابومحمد یحیی بن مبارک یزیدی16 و یونس بن حبیب بصری از جمله شاگردان او می باشند.17 رجال نویسان وی را فردی فصیح، راستگو،18 زاهد19 و مورد اعتماد معرفی کرده اند.20 احادیثش به پنجاه عدد می رسد21 و کتاب النوادر از آثار اوست.22 سرانجام ابوعمرو بن علاء در سال 154 هـ در راه شام23 یا در کوفه24 درگذشت. تاریخ وفات وی را مختلف نقل کرده اند.25

پی نوشت ها

[1] ـ فوات الوفیات 2/28.
[2] ــ المختصر فی اخبار البشر 2/6 وفیات الاعیان 3/469 غایة النهایه 1/288.
[3] ــ تاریخ العلماء و النحویین 142، 143 و148.
[4] ــ وفیات الاعیان 3/469.
[5] ــ الثقات 6/345و346.
[6] ــ غایة النهایه 1/288و290.
[7] ــ معجم الادباء 11/159.
[8] ــ نزهة الالباء 24.
[9] ــ سیر اعلام النبلاء 6/407.
[10] ــ الفهرست (الندیم) 30.
[11] ــ نزهة الالباء 24.
[12] ــ البدایة و النهایه 10/112.
[13] ــ المعارف 531.
[14] ــ تاریخ الاسلام 9/684.
[15] ــ تاریخ العلماء و النحویین 142، 143 و148.
[16] ــ الفهرست (الندیم) 31.
[17] ــ نزهة الالباء 24.
[18] ــ سیر اعلام النبلاء 6/407.
[19] ــ غایة النهایه 1/288 و290.
[20] ــ تاریخ یحیی بن معین 2/80 .
[21] ــ الثقات 6/345 و346.
[22] ــ الفهرست (الندیم) 96.
[23] ــ المعارف 540.
[24] ــ وفیات الاعیان 3/469.
[25] ــ الکامل فی التاریخ 5/612 وفیات الاعیان 3/469 غایة النهایه 1/292.*

دیگر منابع: تهذیب الاسماء و اللغات 1/262 النجوم الزاهره 2/22 العبر 1/171 شذرات الذهب 1/237 خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 12/178 تقریب التهذیب 2/454 بغیة الوعاة 2/231 المزهر 2/398 تاریخ ابی زرعه 1/640 طبقات فحول الشعراء 1/14 و 16 التاریخ الکبیر 8 کتاب الکنی و الالقاب 55 انباه الرواة 4/125 اشارة التعیین 121 معرفة القراء الکبار 1/100 طبقات النحویین و اللغویین 35.

زبرقان ـ تمیمی

زبرقان ـ تمیمی (م حدود 45 هـ )

ابوعیاش زبرقان بن بدر بن امری القیس تمیمی سعدی بهدلی.

صحابی پیامبر(صلی الله علیه وآله)1 و ساکن بصره بود.2 سریع بن حکم از وی روایت نموده است.3 او در سال نهم هجری به همراه قومش خدمت پیامبر(صلی الله علیه وآله)رسید و اسلام آورد.4 پیامبر ایشان را مسئول جمع آوری صدقات قومش قرار داد5 و تا زمان عمر نیز به این منصب باقی بود.6 او را به سبب خوش چهره بودن، زبرقان می نامیدند.7 ایشان مورد هجو حطیئه، یکی از شعرای عرب واقع شد، از این جهت نزد عمر شکایت برد. عمر، حسّان بن ثابت را به قضاوت طلبید. حسان پاسخ داد که این اشعار، هجو نیست، بلکه سلاحی بر زبرقان است.8 وی را از شعرای ماهر و زبردست9 و از رؤسای قومش توصیف نموده اند.10 او در اواخر عمرش نابینا شد.11 سرانجام در زمان خلافت معاویه (4
[1] ـ 60 هـ ) حدود 45 هـ 12 در بادیه درگذشت.13 از آثار وی اشعاری است که منسوب به اوست.14

پی نوشت ها

[1] ـ الوافی بالوفیات 14/173.
[2] ــ اسد الغابه 2/194.
[3] ــ الاصابه 3/4.
[4] ــ الطبقات الکبری 2/161 تاریخ الطبری 3/115 ـ 117.
[5] ــ الاستیعاب 2/560 المنتظم 4/77.
[6] ــ خزانة الادب 1/531 الاصابه 3/4.
[7] ــ الاغانی 2/180 الثقات 3/142.
[8] ــ تاریخ بیهقی 237 لغت نامه دهخدا 8/11166.
[9] ــ الموشح 106.
[10] ــ الطبقات الکبری 1/294.
[11] ــ الاصابه 3/4.
[12] ــ الاعلام 3/41.
[13] ــ الثقات 3/142.
[14] ــ الفهرست (الندیم) 178 اسد الغابه 2/194.*

دیگر منابع: الشعر و الشعراء 240 و 247 تاج العروس 13/187 جمهرة انساب العرب218.

زبیر ـ قرشی (172 ـ 256 هـ )

ابوعبدالله زبیر بن بکار بن عبدالله بن مصعب قرشی زبیری اسدی مکی.

سال 172 هـ در مدینه به دنیا آمد.1 از سفیان بن عیینه و نضر بن شمیل حدیث آموخت و از آنها روایت کرد. ابن ماجه، ابوحاتم رازی و احمد بن یحیی ثعلب از او روایت کرده اند.2 الندیم وی را محدثی حافظ، آشنا به علم نسب و اخبار گذشتگان، شاعر، راستگو، جلیل القدر و ثقه معرفی کرده و می گوید: او قضاوت شهر مکه را بر عهده داشت.3 بعضی او را شیعه معرفی می کنند و روایاتش را دلیل بر بطلان مذهب عامه و حقانیت امامیه می دانند.4 او کتاب الموفقیات را برای الموفق عباسی تألیف کرد و مدتی نیز معلم سرخانه وی بود.5 زبیر در سال 256 هـ به علت افتادن از بام خانه و شکسته شدن استخوان ترقوه درگذشت و پسرش مصعب بر او نماز خواند.