صخر ـ خضری (م حدود 140 هـ )

صخر بن جعد خضری.

از قبیله بنی جحاش بن سلم بن ثعلبه بود و در اواخر حکومت امویان و اوایل حکومت عباسیان در حجاز می زیست. او از شاعران فصیح زبان بوده1 و اشعاری در وصف و هجو دختر بجیر بن جندب به جهت علاقه ای که به او داشت سرود، به همین جهت حدّ قذف بر او جاری شد و مایه سرافکندگی او گردید، بنابراین به شام مهاجرت کرد.2 وی در حدود 140 هـ درگذشت.3 اثرش دیوان شعر می باشد.4

پی نوشت ها

[1] ـ الوافی بالوفیات 16/286.
[2] ــ تاریخ مدینة دمشق 23/414.
[3] ــ الاعلام 3/201.
[4] ــ کشف الظنون 1/797.*

دیگر منابع: تاریخ التراث العربی 3/201 شرح شواهد المغنی 1/447 تهذیب تاریخ دمشق 6/387.

صریع الغَوانی مسلم ـ صریع الغوانی صعصعه ـ عبدی (م حدود 60 هـ )

ابوطلحه صعصعة بن صوحان بن حُجر بن حارث عبدی کوفی.

وی در دارین، نزدیک قطیف متولد شد.1 در کوفه رشد کرده و از اهالی آنجا به حساب می آمد.2 در زمان پیامبر(صلی الله علیه وآله)مسلمان شد، ولی موفق به دیدار آن حضرت نشد.3 صعصعه از اصحاب و یاران خاص حضرت علی(علیه السلام) بود4 و از آن بزرگوار5 و افرادی همچون عبداللّه بن عباس6 و عثمان بن عفان روایت نموده است.7 او از بزرگان قبیله خود، عبدالقیس بود و فردی عاقل، دین دار، بلیغ، فصیح،8 خطیب، موثق و دارای احادیث کم بود9 و از شاعران اهل بیت(علیهم السلام) به شمار می رفت.10 روایتگرانی مانند شعبی،11 ابواسحاق همدانی، مالک بن عمیر،12 عبداللّه بن بُریده و منهال بن عمرو از جمله کسانی اند که از او روایت کرده اند.

وی یک بار در زمان عثمان (خلافت 23 ـ 35 هـ ) به شام تبعید شد و در زمان خلافت حضرت علی(علیه السلام) (35 ـ 41 هـ ) به او پیوست.13 در جنگ جمل پس از دو برادرش، سیحان و زید، پرچم جنگ را به دست گرفت.14 در جنگ صفین نیز فرماندهی بخشی از سپاه امام علی(علیه السلام) را به عهده داشت.15 امام صادق(علیه السلام)درباره وی فرمود که کسی مانند صعصعه و اصحابش حق علی(علیه السلام) را نشناختند.16 بر پایه روایتی، وقتی معاویه به کوفه آمد، امام حسن(علیه السلام)برای شماری از اصحاب از جمله صعصعه امان نامه گرفت. معاویه گفت که من نفرت دارم از در امان بودن تو. صعصعه نیز گفت که من هم نفرت دارم از خلیفه بودن تو. گویا معاویه از او خواسته بود بر منبر، علی(علیه السلام) را لعن کند، اما وی معاویه را لعن کرد و بدین سبب معاویه او را از شهر اخراج کرد.17 ایشان عهدنامه مالک بن حارث اشتر را روایت نموده18 و دیوان شعر اثر اوست.19 صعصعه در سال 5620 یا حدود 60 هـ 21 در زمان خلافت معاویه در کوفه درگذشت.22 به نقلی، مغیره به دستور معاویه او را از کوفه به جزیره اُوال در بحرین تبعید کرد23 و تا زمان خلافت یزید بن معاویه (60 ـ 64 هـ ) زنده بود24 و در آنجا درگذشت.25

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 3/205.
[2] ــ تاریخ مدینة دمشق 26/56.
[3] ــ الاستیعاب 2/717.
[4] ــ رجال البرقی 5.
[5] ــ رجال الطوسی 69.
[6] ــ الطبقات الکبری 6/221.
[7] ــ تهذیب الکمال 13/168.
[8] ــ الاستیعاب 2/717.
[9] ــ الطبقات الکبری 6/221.
[10] ــ معالم العلماء 150.
[11] ــ رجال النجاشی 1/448.
[12] ــ الجرح و التعدیل 4/446.
[13] ــ تاریخ مدینة دمشق 26/56.
[14] ــ الطبقات الکبری 6/221.
[15] ــ تاریخ مدینة دمشق 26/56.
[16] ــ خلاصة الاقوال 89 .
[17] ــ اختیار معرفة الرجال 69.
[18] ــ رجال النجاشی 1/448.
[19] ــ الذریعه 2/607.
[20] ــ الاعلام 3/205.
[21] ــ الوافی بالوفیات 16/309.
[22] ــ الطبقات الکبری 6/221.
[23] ــ الاعلام 3/205.
[24] ــ تاریخ مدینة دمشق 26/60.
[25] ــ الاعلام 3/205.*

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 3/528 جمهرة انساب العرب 297 الشعر و الشعراء 2/534 مقاتل الطالبیین 37 خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 4/422 الاصابه 3/348 اسد الغابه 3/21 میزان الاعتدال 3/432 تاریخ الیعقوبی 2/179 و 204 التاریخ الکبیر 4/319 الطبقات 243 تاریخ خلیفة بن خیاط 127 و 147 الکامل فی التاریخ 3/138 ـ 144 الاخبار الطوال 168 الفهرست (الندیم) 139 عیون الاخبار 3/27 العقد الفرید 2/280 تاریخ الاسلام 4/240.

صَعوداء محمد ـ صعوداء صفوان ـ بجلی (م 210 هـ )

ابومحمد صفوان بن یحیی بجلی کوفی، ملقب به بیاع السابری.

اهل کوفه و از موالی بجیله بود1 و از اصحاب امام کاظم، امام رضا و امام جواد(علیهم السلام) بود.2 همچنین از وکلای امام کاظم و امام رضا(علیهما السلام)به