16/637.
[8] ــ دائرة المعارف الشیعیة العامه 12/65.
[9] ــ غایة النهایه 1/353.
[10] ــ تهذیب الکمال 14/241.
[11] ــ تاریخ الاسلام 12/203.
[12] ــ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 5/127.
[13] ــ غایة النهایه 353 و 354.*

دیگر منابع: میزان الاعتدال 2/385 تقریب التهذیب 1/398 معجم المؤلفین 5/63 الاعلام 3/264.

عباس ـ ورّاق (در عصر امام رضا(علیه السلام))

ابوالفضل عباس بن موسی (محمد) ورّاق یونسی بغدادی.

مقیم بغداد و از یاران محدث مشهور یونس بن عبدالرحمان به شمار می رفت،1 از این رو شیخ طوسی او را یونسی لقب داده، اگر چه نام پدرش را محمد آورده است. ورّاق از اصحاب امام رضا(علیه السلام)بود2 و از ایشان و همچنین از یونس بن عبدالرحمان، اسحاق بن عمار، محمد بن زیاد و دیگران حدیث شنیده است. علمای رجال او را موثق دانسته اند. کسانی چون احمد بن محمد و محمد بن علی بن محبوب از او روایت نقل کرده اند.3 وی دارای کتاب المتعه بود و سرانجام در بغداد از دنیا رفت.4

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 2/120.
[2] ــ رجال الطوسی 382.
[3] ــ معجم رجال الحدیث 9/244.
[4] ــ رجال النجاشی 2/120.*

دیگر منابع: رجال ابن داود 195 نقد الرجال 180 خلاصة الاقوال 118 رجال البرقی 55 هدایة المحدثین 90 مجمع الرجال 3/251 منهج المقال 188 جامع الرواة 1/434 تنقیح المقال 2/129 قاموس الرجال 6/38 الذریعه 19/65 دائرة المعارف الشیعیة العامه 12/69 مستدرکات علم رجال الحدیث 4/359 معجم الموحد 2/14.

عباس ـ یمامی (م 192 هـ )

ابوالفضل عباس بن احنف بن طلحة بن مروان حنفی یمانی بغدادی.

منسوب به یمامه،1 از بلاد حجاز2 و یمانی الاصل است.3 برخی گویند که اصل او از عرب های خراسان است، ولی محل رشد و زندگی او در بغداد بوده است.4 او از قبیله بنی حنیفة بن لخم از شعرای خوش طبع، ظریف و از مشاهیر شعرای دربار هارون الرشید (خلافت 170 ـ 193 هـ ) بود.5 بیشتر اشعار او در غزل بود و در مدح و هجا جز اندکی نسروده است.6 عباس بن احنف صاحب دیوان شعری است7 که امروزه منتشر شده و در دسترس ماست. مرگ او را به سال 193 هـ نوشته اند،8 لیکن در این باره اقوال دیگری نیز وجود دارد. سن او حدود شصت سال ثبت شده است.9

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 12/40.
[2] ــ معجم البلدان 5/442.
[3] ــ لغت نامه دهخدا 9/13839.
[4] ــ تاریخ بغداد 12/128.
[5] ــ ریحانة الادب 6/401.
[6] ــ تاریخ بغداد 12/127.
[7] ــ معجم الادباء 12/44.
[8] ــ تاریخ الاسلام 13/246.
[9] ــ سیر اعلام النبلاء 9/98.*

دیگر منابع: الاغانی 8/352 الوافی بالوفیات 16/638 العبر 1/242.

عبدالأعلی ـ نرسی (م 237 هـ )

ابویحیی عبدالأعلی بن حمّاد بن نصر نرسی باهلی بصری.

از اهالی بصره و از موالی باهله بود1 و چون جدش، نصر را نرس تلفظ می کردند، به لقب نرسی تبدیل شد و فرزندانش به این لقب خوانده شدند.2 ابویحیی برای فراگیری علوم به بغداد رفت و در آنجا سکونت گزید و نزد مالک بن انس، حماد بن سلمه، وهب بن خالد و حماد بن زید علم حدیث را فراگرفت3 و علاوه بر این علم، در لغت، نحو و تفسیر مهارت پیدا کرد. وی از چهره های سرشناس بصره و محدثی ثقه به شمار می آمد.4 افرادی چون بخاری، مسلم، ابوداود، نسائی، ابوحاتم و ابوزرعه از او روایت نقل کرده اند.5 وی در سال 237 یا 239 هـ در بصره از دنیا رفت.6 باهلی علاوه بر اشعاری که دارد، آثاری در زمینه های حدیث و نحو تألیف کرده است که عبارت اند از: کتاب القوس در علم نحو غریب الحدیث7 النحویین و کتاب ما جاء من الحدیث المأثور عن النبی(صلی الله علیه وآله).8

پی نوشت ها

[1] ـ التاریخ الکبیر 6/74.
[2] ــ الجرح و التعدیل 2/1017 الانساب 5/480.
[3] ــ تاریخ بغداد 11/75.
[4] ــ تذکرة الحفاظ 2/467.
[5] ــ تاریخ بغداد 11/77.
[6] ــ الثقات 8/409.
[7] ــ الفهرست (الندیم) 51 و 189.
[8] ــ معجم المؤلفین 5/67.*

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 11/28 خلاصة تهذیب تهذیب الکمال 6/93 وفیات الأعیان 1/477 تاریخ الاسلام 11/236 البدایة و النهایه 10/317 الکامل فی التاریخ 7/66 العبر 1/333 هدیة العارفین 1/493.

عبدالجبار ـ مساحقی

عبدالجبار ـ مساحقی (م 229 هـ )

ابومعاویه عبدالجبار بن سعید بن سلیمان مساحقی قرشی مدنی.

اهل مدینه1 و از طایفه بنی عامر بن لوی بود.2 او از اصحاب و