عبدالله ـ زهری (م 200 هـ )

عبدالله بن سنان بن طریف (ظریف) زهری کوفی.

از موالی بنی هاشم1 و از اهالی کوفه بود2 که در محله قطیعة الربیع بغداد سکونت داشت.3 رجال نویسان شیعه نام وی را در زمره اصحاب امام صادق4 و امام کاظم(علیهما السلام)5 ذکر کرده و گفته اند که از آن دو بزرگوار روایت کرده است.6 شیخ مفید در رساله عددیّه ایشان را از فقهای اصحاب امام باقر و امام صادق(علیهما السلام)دانسته و تصریح کرده که وی از فقهای برجسته و مشهور امامیه و از زمره کسانی است که حلال و حرام شریعت را بیان نموده و مورد اعتماد همگان است. ابن سنان از افرادی چون زید بن اسلم و هشام بن عروه روایت شنیده و نقل کرده است.7 کسانی مانند محمد بن ابی عمیر.8 عبدالله بن جبله9 و صفوان بن یحیی10 از او روایت کرده اند. رجال شناسان شیعه ایشان را از محدثان مورد اعتماد دانسته اند11 و در مقابل، اهل سنت وی را از راویان ضعیف و غیرقابل اعتماد برشمرده اند.12 علی رغم جایگاه علمی و منزلتی که ظاهراً ابن سنان نزد ائمه(علیهم السلام)داشته و دوستی وی با این خاندان، نجاشی و برخی دیگر از رجالیون شیعه او را مسئول خزانه داری اموال در دستگاه خلفای عباسی منصور (خلافت 136 ـ 158 هـ )، مهدی (خلافت 158 ـ 160 هـ )، هادی (خلافت 169 ـ 170 هـ ) و رشید (خلافت 170 ـ 193 هـ ) معرفی کرده اند13 و هیچ گونه توجیه یا توضیحی در این باره نداده اند. نجاشی برای وی سه اثر نام برده است: کتاب الصلاة الکبیر کتاب الصلاة در اعمال شبانه روز و کتابی در سایر ابواب فقه.14 کتاب الحدیث اثر دیگری است که از او دانسته اند.15 وفات وی به گفته بغدادی، در سال 200هـ اتفاق افتاده است.16

پی نوشت ها

1 . رجال النجاشی 2/9. 2 ـ همان.
[3] ـ. تاریخ بغداد 9/469 لسان المیزان 3/297 و 298. 4 ـ رجال الطوسی 225 رجال البرقی 22.
[5] ــ معالم العلماء 72 رجال ابن داود 20 رجال البرقی 48.
[6] ــ رجال النجاشی 2/9 جامع الرواة 1/487.
[7] ــ الرسالة العددیه 25 و 46.
[8] ــ الفهرست (طوسی) 101.
[9] ــ رجال النجاشی 2/9.
[10] ــ جامع الرواة 1/487.
[11] ــ معالم العلماء 72 اختیار معرفة الرجال 410.
[12] ــ لسان المیزان 3/297 میزان الاعتدال 2/436.
[13] ــ رجال النجاشی 2/9 رجال ابن داود 205 و 206.
[14] ــ رجال النجاشی 2/9 هدیة العارفین 1/439.
[15] ــ الذریعه 6/344.
[16] ــ هدیة العارفین 1/439.*

دیگر منابع: معجم رجال الحدیث 10/209 معجم المؤلفین 6/62 الذریعه 7/61 الوجیزه 62.

عبدالله ـ زیّات (م قرن دوم هجری)

ابوعتّاب عبدالله بن بسطام بن سابور زیّات.

از محدثان امامیه بوده1 و به اتفاق برادرش حسین بن بسطام، در قزوین از محمد بن خلف از دانشمندان معروف امامیه روایت کرده اند.2 از طرفی حسین بن محمد بن فضل نوفلی که ظاهراً در زمان امام رضا(علیه السلام)می زیسته، از هر دو برادر روایاتی نقل کرده است.3 ابوعتّاب و برادرش حسین کتابی به نام کتاب الطب نوشته اند که در آن از فواید و مضرات خوردنی ها و آشامیدنی ها بحث کرده اند. کتاب یاد شده کاری مشترک از هر دو برادر بوده است.4 تهرانی کتاب مذکور را با عنوان طب الائمه(علیهم السلام) ذکر کرده است.5

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 1/137 تنقیح المقال 2/170.
[2] ــ الذریعه 15/139 و140.
[3] ــ رجال النجاشی 1/137 و169.
[4] ــ همان 1/137و 199 و 2/15.
[5] ــ الذریعه 15/139 و 140.*

دیگر منابع: رجال ابن داود /199 نقد الرجال 5/194 نضد الایضاح /188 ایضاح الاشتباه 210 جامع الرواة 1/473 مجمع الرجال 3/267 اعیان الشیعه 8/47 طرائف المقال 1/318.

عبدالله ـ سُرِّی (قرن سوم هجری)

عبدالله بن محمد سُرِّی.

منسوب به سُرّ از آبادی های ری است.1 به نوشته برخی منابع متأخر، وی عالم به اعداد و هندسه و از ریاضی دانان قرن سوم به شمار می رفت و به گفته قِفطی، یحیی بن ابی منصور از منجمان بزرگ زمان مأمون عباسی (خلافت 198 ـ 218 هـ ) و از شاگردان بزرگ او بود.2 عبدالله دارای تألیفی به نام المبیع بوده است.3 به حسب معاصرت او با یحیی، از نویسندگان قرن سوم به شمار آمده است.

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 3/252. 2 ـ معجم المؤلفین 6/119. 3 ـ تاریخ الحکماء 359.