علی ـ مدائنی (در عصر امام جواد(علیه السلام))

علی بن حدید بن حکیم مدائنی ازدی کوفی ساباطی.

در مدائن به دنیا آمد و در همان جا مسکن گزید.1 برخی او را اهل کوفه دانسته اند.2 مدائنی از اصحاب امام رضا و امام جواد(علیهما السلام)بود3 و از آن دو امام و امام کاظم(علیهم السلام)و نیز از بزرگانی چون جمیل بن درّاج، حماد بن عیسی و منصور بن روح روایت کرد و افرادی مانند احمد بن محمد بن خالد، ابراهیم بن هاشم و احمد بن محمد بن عیسی از او روایت کرده اند.4 رجالیون شیعه مدائنی را در نقل حدیث ضعیف و از راویان فطحی مذهب دانسته اند.5 وی کتابی دارد که علی بن فضال آن را روایت کرده است.6

پی نوشت ها

[1] ـ رجال الطوسی 382.
[2] ــ رجال البرقی 55.
[3] ــ رجال الطوسی 382 و 403.
[4] ــ معجم رجال الحدیث 11/305.
[5] ــ رجال ابن داود 482.
[6] ــ رجال النجاشی 2/109.*

دیگر منابع: تنقیح المقال 2/275 خلاصة الاقوال 234 نقد الرجال 229 منهج المقال 228 معجم الموحد 2/113 قاموس الرجال 7/393 الذریعه 6/349 اختیار معرفة الرجال 137 و 244 الوجیزه 70.

علی ـ مدائنی (م قرن سوم هجری)

علی بن ابی شعیب مدائنی.

از زیست نامه وی اطلاع چندانی در منابع نیامده است. گفته اند که از محدثان شیعه و استاد یحیی بن زکریا لؤلؤی بود.1 از او یک اثر به نام کتاب الحدیث باقی مانده است.2 تاریخ وفات وی معلوم نیست، ولی چون محمد بن جعفر رزاز (م 316 هـ ) از یحیی بن زکریا لؤلؤی، شاگرد علی بن ابی شعیب روایت کرده، می توان وفات وی را در قرن سوم گمانه زد.3

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 2/99.
[2] ــ الذریعه 6/349.
[3] ــ معجم رجال الحدیث 15/172 و 20/50.*

دیگر منابع: نقد الرجال 255 جامع الرواة 2/263 رجال ابن داود 237 منهج المقال 224 تنقیح المقال 2/263 معجم رجال الحدیث 11/236.

علی ـ مدائنی (135 ـ 225 هـ )

ابوالحسن علی بن محمد بن عبدالله بن ابی سیف مدائنی.

مورخ، محدث، متکلم، متبحر در سیر، مغازی، فتوح، ایام الناس، ایام العرب، انساب، روایت شعر و صاحب تصانیف بسیار بود1 و در سال 132 یا 135 هـ در بصره زاده شد.2 خطیب بغدادی مدائنی را مولای عبدالرحمان بن سمره می داند،3 ولی الندیم او را مولای سمرة بن جندب ذکر کرده است، اما در ادامه به نقل از حفص فرد می گوید: ابوالحسن مدائنی، مُعمّر، ابوشَمِر، ابوبکر اصم، ابوعامر و عبدالکریم بن روح هر شش نفر غلام معمر بن اشعث بودند.4 به هر حال پس از رشد و نمو در بصره، به مدائن کوچید و به مدائنی ملقب گشت و آن گاه به بغداد مهاجرت کرد و تا پایان عمر ساکن بغداد شد.5 بی تردید، هدف او از این سفرها، کسب دانش و بهره گیری از اساتید برتر بوده است. در این راستا بیش از همه از قرة بن خالد بهره جست. علاوه بر قرة بن خالد، شعبه، جویریة بن اسماء، عوانة بن حکم، ابن ابی ذئب، مبارک بن فضاله، حماد بن سلمه و سلام بن مسکین از اساتید اویند. شماری از مشاهیر و بزرگان را از شاگردان و راویان وی برشمرده اند از جمله زبیر بن بکار، خلیفة بن خیاط، احمد بن ابی خیثمه، حارث بن ابی اسامه و حسین بن علی بن متوکل.6 شیخ مفید در الارشاد و ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه از روایات او بسیار بهره برده اند.7 مدائنی از نظر مذهب، مشرب اهل سنت را داشت و غالب رجالیون این فرقه، وی را بسیار ستوده اند تا جایی که گویند: مدائنی به قدری موثق و مورد اعتماد بود که اگر روایتی را بدون سند نقل می کرد، پذیرفته می شد و اهل سنت خودِ وی را سند می دانستند.8 یحیی بن معین او را با لفظ ثقة ثقة ثقه توصیف کرده9 و ذهبی ضمن راستگو خواندن وی اسناد روایات ابوالحسن را عالی قلمداد می کند،10 هر چند در جای دیگری مدائنی را در حدیث قوی نمی داند.11

همچنین به نقل از احمد بن یحیی نحوی گفته شده که برای آگاهی از اخبار جاهلیت به کتاب های ابوعبیده معمر بن مثنی، و درباره اخبار اسلام به کتاب های مدائنی رجوع کنید.12 وی در بغداد با اسحاق موصلی طرح دوستی ریخت و با وی همدم و مانوس بود و مدام به خانه اسحاق می رفت و آن گونه که برمی آید، موصلی کمک های مالی بسیار به او می کرده است. گویند: شبی از شب ها که مدائنی عازم خانه اسحاق بود، یحیی بن معین از او پرسید: کجا می روی؟ گفت: به منزل این کریمی (اسحاق موصلی) که خُم مرا از بالا تا پایین پر از درهم و دینار می کند.13 مدائنی سه سال و به قولی سی سال14 آخر عمرش را روزه گرفت و با اینکه قریب یک قرن عمر کرد، وقتی در حال احتضار