دیگر منابع: جامع الرواة 2/360 مستدرکات علم رجال الحدیث 8/316 منهج المقال 380 قاموس الرجال 9/506 خلاصة الاقوال 185 نقد الرجال 382 معالم العلماء 132.

یونس ـ بجلی (در عصر امام صادق(علیه السلام))

یونس بن رباط بجلی کوفی.

اهل کوفه و از اصحاب1 و راویان امام صادق(علیه السلام)می باشد.2 وی منسوب به خاندانی است که در بجلیه، مکانی در کوفه، زندگی می کردند.3 یونس و سه برادرش حسن، حسین و علی از اصحاب امام صادق(علیه السلام) بودند و فرزندان زیادی داشتند که همگی از حاملان حدیث بودند.4 برخی از رجال شناسان ایشان را توثیق کرده اند،5 اما برخی دیگر این توثیق را غیرمستند دانسته و وثاقت او را ثابت شده نمی دانند. افرادی چون احمد بن بشیر، علی بن حسن بن رباط، محمد بن سنان و محمد بن ولید شباب صیدفی از وی روایت نقل کرده اند.6 یونس بجلی کتابی7 داشته که احمد بن بشر آن را روایت کرده است.8

پی نوشت ها

[1] ـ رجال البرقی 30 رجال الطوسی 337.
[2] ــ رجال النجاشی 2/424.
[3] ــ همان 1/150 و 2/424.
[4] ــ اختیار معرفة الرجال 368.
[5] ــ رجال النجاشی 2/424.
[6] ــ معجم رجال الحدیث 2/190.
[7] ــ رجال النجاشی 2/424.
[8] ــ معجم رجال الحدیث 2/190.*

دیگر منابع: نقد الرجال 381 الوجیزه 120 رجال ابن داود 380 خلاصة الاقوال 185.

یونس ـ قطان (قرن سوم هجری)

ابوعبدالله یونس بن علی قطان (عطار).

وی از دانشمندان شیعه است و به گفته نجاشی، دامپزشک بوده و در محله طاق حیّان کوفه سکونت داشت.1 یونس از کسانی چون ابوحفص اعشی،2 ابراهیم بن حکم،3 بحر طحان و مخول بن ابراهیم دانش آموخته است.4 محمد بن حسین بن حاجب،5 علی بن محمد هیری (زهری)6 و محمد بن عیسی بن زکریا دهقان از او روایت کرده اند.7 ابن داود نام او را به اشتباه یوسف آورده8 و شیخ طوسی هم یونس را عطار لقب داده و در شمار کسانی که از امامان روایت ندارند، آورده و می گوید که وی راوی کتاب ابوحمزه ثمالی و برخی از اصول چهارصدگانه شیعه می باشد.9 نجاشی در توصیف قطان تعبیر «قریب الامر» را به کار برده که منشأ دوگونه برداشت شده است:10 برخی رجالیون این عبارت را بر ممدوح بودن یونس حمل کرده اند11 و برخی دیگر آن را دال بر ذمّ او گرفته اند.12 به هر حال یونس قطان کتابی به نام المزار داشته که حمید بن زیاد دهقان (م 310 هـ ) راوی آن بوده است،13 از این رو وی را از دانشمندان قرن سوم می شماریم.

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 2/423. 2 ـ تفسیر فرات کوفی 409.
[3] ــ بحارالانوار 16/316.
[4] ــ فضل زیارة الحسین(علیه السلام) 40 و 84.
[5] ــ همان.
[6] ــ تفسیر فرات کوفی 409.
[7] ــ بحار الانوار 16/316.
[8] ــ رجال ابن داود 207.
[9] ــ رجال الطوسی 6391.
[10] ــ رجال النجاشی 2/423 مقباس الهدایه 2/250.
[11] ــ الوجیزه 121.
[12] ــ قاموس الرجال 9/504.
[13] ــ رجال النجاشی 2/423.*

دیگر منابع: جامع الرواة 2/360 نقد الرجال 382 خلاصة الاقوال 185 حاوی الاقوال 14/377 منتهی المقال 7/95 منهج المقال 380 معجم رجال الحدیث 20/225 مجمع الرجال 6/300 تنقیح المقال 3/343.

یونس ـ کاتب (م 135 هـ )

ابوسلیمان یونس بن سلیمان بن کرد بن شهریار کاتب، معروف به یونس مغنی یا یونس کاتب.

تبار وی از ایران (فارس)1 و از فرزندان هرمز بود. ابوالفرج وی را از موالی عمرو بن زبیر به شمار آورده و گوید که رشد و سکنای ابوسلیمان در مدینه بود، زیرا پدرش از فقهای این شهر به شمار می رفت و وی را به کتابت دیوان واداشت.یونس از معبد، ابن سریج، ابن محرز و برخی دیگر فن موسیقی آموخت،2 چنان که ابراهیم ماهان پدر اسحاق موصلی فن غنا را از او آموخت.3 وی فردی ادیب،4 کاتب،5 شاعر6 و استاد موسیقی به شمار می رفت.7 همو نخستین کسی بوده که در زبان عربی موسیقی را تدوین کرده و کتابی درباره أغانی نوشته است.8 وی به انگیزه تجارت، سفری به شام داشت که در آنجا به مجلس موسیقی ولید بن یزید، پیش از خلافت وی فرا خوانده شد و برای ولید موسیقی نواخت و از سوی او هدایایی گرفت. ولید پس از به خلافت رسیدن (86 ـ 96 هـ ) او را به شام فراخواند و نوازندگی دربار را به او سپرد. پس از قتل ولید، یونس به مدینه بازگشت9 و به سال 135 هـ در آنجا درگذشت.10 کتاب هایی را