به یادگار نهاد که عبارت اند از: کتاب النغم کتاب مجرد و القیان.11

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 162.
[2] ــ الاغانی 4/398.
[3] ــ لغت نامه دهخدا 14/21141.
[4] ــ معجم المؤلفین 13/348.
[5] ــ کشف الظنون 6/571.
[6] ــ الاعلام 8/261.
[7] ــ لغت نامه دهخدا 14/21141.
[8] ــ الاغانی 4 / 1318.
[9] ــ الاعلام 8/261.
[10] ــ لغت نامه دهخدا 14/21141.
[11] ــ الفهرست (الندیم) 162.*

دیگر منابع: دائرة المعارف الشیعیة العامه 18/682 تاریخ التراث العربی 2/1 / 148.

یونس ـ نحوی (80 ـ 182 هـ )

ابوعبدالرحمان یونس بن حبیب نحوی صبی لیثی بصری.

اصل وی از عجم بود.1 وی در سال 80 هـ در قریه جبُّل در کنار دجله،2 بین واسط و بغداد3 متولد شد و در بصره ساکن شد.4 ایشان از محضر ابوعمرو بن علاء5 و حماد بن سلمه6 علم ادب را کسب نمود.7 او از زیاد بن عثمان بن زیاد بن ابی سفیان و دیگران روایت نقل کرده است.8 وی امام نحویان بصره در روزگار خویش بود.9 کسائی و دیگران از محضر او کسب علم نموده اند.10 وی در ادبیات شیوه ها و قیاس هایی داشت که مخصوص خودش بود. در بصره حلقه تدریس داشت که طلاب علم، اهل ادب و فصحای اعراب از او بهره می بردند. همت وتلاش وی جز در طلب علم صرف نشد، لذا نوشته اند در تمام عمر خود زن نگرفت. او عالم به شعر، طبقات شعرای عرب و حافظ اشعار عرب بود.11 سرانجام در سال 182 هـ در 102 سالگی12 درگذشت. وی تألیفات بسیاری از جمله کتاب معانی القرآن الکبیر، کتاب القرآن الصغیر، النوادر الکبیر، النوادر الصغیر، کتاب اللّغات، کتاب الأمثال13 و معانی الشعر14 برجای گذاشت.

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 47. 2 ـ همان. 3 ـ وفیات الاعیان 7/247. 4 ـ فرهنگ بزرگان 676. 5 ـ الکامل فی التاریخ 6/165 الفهرست (الندیم) 47. 6 ـ وفیات الاعیان 7/244.
[7] ــ معجم الادباء 20/64.
[8] ــ التاریخ الکبیر 8/416 الثقات 9/290.
[9] ــ صبح الاعشی 2/59.
[10] ــ بغیة الوعاة 2/365.
[11] ــ الفهرست (الندیم) 47 معجم الادباء 20/64.
[12] ــ الکامل فی التاریخ 6/165. 13 ـ الفهرست (الندیم) 37 و48. 14 ـ کشف الظنون 4/507.

دیگر منابع: بغیة الوعاة 2/365 شذرات الذهب 1/301 کشف الظنون 1/167 الاعلام 8/261 لغت نامه دهخدا 14/21141 معجم المؤلفین 13/347.