عبدالرحمان، معروف به ابن قبه رازی متکلم امامی (م اوایل سده چهارم) به نقد آرای او پرداخته است. ابوزید در اثبات مذهب خود و ردّ مذهب امامیه کتابی با عنوان الاشهاد دارد که ابن قبه در پاسخ به آن ردیّه ای نوشته و آن را فساد مذهب الزیدیه نام نهاده است.1 شیخ صدوق در کتاب کمال الدین نحوه پاسخ گویی و برخورد کلامی ابن قبه با ابوزید را مطرح کرده و پاسخ شبهات او را نوشته است.2 نجاشی هم در رجال خود در آثار ابن قبه کتاب الرد علی الزیدیه را نام برده که به گمان قوی همان کتابی است که ابن شهرآشوب با عنوان فساد مذهب الزیدیه از آن یاد کرده، اما از ابوزید علوی سخنی به میان نیاورده است.3 تاریخ وفات وی معلوم نیست، اما با توجه به اینکه زیدیه از قرن دوم ظهور کردند و ابن قبه در گذشته اوایل قرن چهارم به ردّ کتاب او پرداخته، به دست می آید که وی در قرن دوم یا سوم می زیسته است.

پی نوشت ها

[1] ـ معالم العلماء 96.
[2] ــ کمال الدین و تمام النعمه 1/94ـ121.
[3] ــ رجال النجاشی 2/288.*

ابوسعد مخزومیعیسی ـ مخزومی ابوسعید ـ جندیشاپوری (قرن سوم هجری)

او از عالمان ادب بوده و اثری در زمینه ادب به نام کتاب الهدایا از خود بر جای گذاشته است.1 تاریخ وفاتش به دست نیامد، ولی از جاحظ (م 255 هـ ) روایت کرده است،2 بنابراین می توان او را از رجال قرن سوم دانست.

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 197.
[2] ــ نزهة الالباء 149 و 151.*

ابوسعید خدریسعد ـ خدری ابوسعید ـ رقّی (قرن سوم یا چهارم هجری)

ابوسعید رقّی.

الندیم فردی با این نشان را از پیروان ابوسلیمان داود بن علی بن داود اصفهانی، مؤسس فرقه ظاهریه دانسته و دو کتاب الاصول که شامل صد فصل با همان محتوای کتاب های ابوسلیمان ظاهری بوده و شرح الموضح را از آنِ او شمرده است.1 از نام و نسب ابوسعید آگاهی نیافتیم. گرچه عمرو بن عثمان بن سیار (م 217 هـ ) نیز ابوسعید رقّی است،2 درگذشت وی با متابعت از داود ظاهری نمی سازد و قرینه ای هم بر این تطبیق وجود ندارد. همچنین فرد دیگری با عنوان ابوسعید رقّی معروف به بربری وجود دارد.3 به هر حال چون پیرو داود اصفهانی (م 270 هـ ) بوده و از سویی الفهرست الندیم در سال 377 هـ نگارش یافته، به دست می آید که رقّی در قرن سوم یا چهارم می زیسته است.

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 273. 2ـ تهذیب الکمال 22/147. 3ـ همان 17/59.

ابوسعید سُکریحسین ـ سکری ابوسلمه ـ بصری (قرن دوم یا سوم هجری)

الندیم و به تبع او رجال شناسان شیعه ابوسلمه بصری را در شمار فقهای شیعه آورده اند که اثری فقهی داشته است. الندیم می افزاید: وی از کسانی است که فقه را از ائمه(علیهم السلام) فرا گرفته اند،1 از این رو پیش از سال 260 هـ می زیسته و از رجال قرن دوم و سوم به شمار می آید.

پی نوشت ها

[1] ـ الفهرست (الندیم) 275.*

دیگر منابع: الفهرست (طوسی) 189 معالم العلماء 140 هدایة المحدثین 284 جامع الرواة 2/390 تنقیح المقال 3 باب کنی 18 منهج المقال 388 معجم رجال الحدیث 21/177 الذریعه 6/308.

ابوسلیمان ـ جبلی (قرن سوم هجری)

ابوسلیمان حذاء جبلی.

از محدثان شیعه1 و از جمله کسانی است که از ائمه(علیهم السلام)روایت نکرده است.2 وی شاگرد محمد بن فیض3 و استاد احمد بن ابی عبدالله برقی است.4 کتاب الحدیث اثر اوست.5 حیات او با توجه به وفات احمد برقی(م 280 هـ ) در قرن سوم بوده است.

پی نوشت ها

[1] ـ رجال النجاشی 2/441.
[2] ــ رجال الطوسی 519.
[3] ــ الکافی 6/363.
[4] ــ رجال النجاشی 2/441.
[5] ــ الذریعه 6/308.*

دیگر منابع: الفهرست (طوسی) 187 معالم العلماء 137 ایضاح الاشتباه 323 هدایة المحدثین 285 جامع الرواة 2/391 تنقیح المقال 3/19 منهج المقال 388 معجم رجال الحدیث 21/178.