نام کتاب : درس هایی از قرآن نویسنده : محسن قرائتی جلد : 1 صفحه : 2653
موضوع: وظايف حكومت در قرآن
تاريخ پخش: 74/11/22
بسم الله الرحمن الرحيم
بحث اين جلسه در روز شهادت آقا اميرالمؤمنين است كه امسال با روز بيست و دوم بهمن مصادف شده است. در اين جلسه چند جملهاي در مورد اميرالمومنين صحبت خواهيم كرد. مقداري هم در مورد وظايف حكومت اسلامي از ديدگاه قرآن و اميرالمومنين صحبت ميكنيم.
1- علي مظلوم تاريخ
اميرالمؤمنين مظلوم تاريخ است. پيغمبر ما 63 ساله بود كه قرار شد با كارواني به مكه بروند. اعلام كردند كه هركس ميخواهد به مكه برود، چه بهتر است كه به مدينه بيايد و با كاروان پيغمبر برود. در تاريخ همه اينها نوشته شده است. در تاريخ ريز مسائل ثبت شده است كه پيغمبر چه روزي حركت كرد. كجا ايستاد. كجا حركت كرد. كجا نماز صبح را خواند. در تاريخ مسير حركت پيغمبر را مو به مو نوشتهاند. ولي بسياري از جنايتكاران تاريخ آن قسمت كه پيامبر از سفر برمي گردد و در غدير خم علي ابن ابيطالب را به عنوان جانشين خود منسوب ميكند را حذف كردهاند. ميخواهند بگويند: كه اصلاً غديري وجود نداشته است. اين مظلوميت نيست؟ تمام كارهاي پيغمبر را ثبت كردهاند اما هيچ حرفي از غدير خم نزدهاند. بزرگترين جنايت همين است و از اين بالاتر نيست. البته عدهاي از اهل سنت و شيعه بودند كه تمامي حوادث را نوشتهاند. اينها افراد با تقوايي بودند. انصافاً عدهاي از اهل سنت به تاريخ خيانت نكردند. علي ابن ابيطالب مظلوم تاريخ است. قبر علي ابن ابيطالب صد سال مخفي بود. معلوم نبود كه ايشان كجا دفن شده است. حدود صد سال در خطبهها به اميرالمؤمنين ناسزا گفتند. بخشي از نامهي معاويه در «نهج البلاغهي ابن ابي الحديد» آمده است. امام كه شهيد شد. دو تا از فرزندان او را هم شهيد كردند. همهي امامان ما شهيد شدند. فقط حضرت مهدي(عج) شهيد نشده است. ده نسل را كشتند. در ميان اصحاب پيغمبر، تنها اصحابي كه يك لحظه رو به بت نكرد، علي ابن ابيطالب بود. چون در ده سالگي ايمان آورد. لذا در مورد علي(ع) ميگويند: «كَرَّمَ اللهُ وَجْهَهُ» يعني خداوند صورت او را گرامي داشت. حتي براي يك لحظه هم رو به بت نياورد، ولي ديگران سابقهي بت پرستي طولاني داشتند. گرچه بعدا ايمان آوردند و جزء مومنين و مهاجرين و سابقين شدند، اما در سابقهي آنها بت پرستي بوده است. در جنگ احد از دام تا دم همه فرار كردند. تنها كسي كه فرار نكرد، علي ابن ابيطالب بود. يك خانمي هم در اين جنگ بود كه ايشان هم فرار نكرد. البته اين خانم حضرت زهرا نبود. تنها كسي كه جاي پيغمبر خوابيد، علي ابن ابيطالب بود. اين از كمالات حضرت علي است. ما افتخار ميكنيم كه شيعهي علي هستيم. علاقه به علي و شيعهي علي امتياز است. تنها كسي كه جاي پيغمبر خوابيد، علي ابن ابيطالب بود. تنها كسي كه سوره برائت را براي كفار خواند، حضرت علي(ع) بود. چون سوره برائت نارنجك است و بسم الله هم ندارد. همه سورهها به غير از سورهي برائت بسم الله دارند. اگر كسي بخواهد نارنجك بيندازد، نميگويد: رحمت! نارنجك با رحمت جور در نميآيد. سوره برائت نارنجكي است كه خدا ميخواهد در دل مشركين پرت كند. مشركين نجس هستند. بت پرستان حق ورود به مسجد الحرام را از امسال ندارند. خدا از مشركين بيزار است. پيغمبر از مشركين بيزار است. خواندن سورهي برائت مرد ميخواهد. لذا پيغمبر اسلام(ص) چند دفعه اين سوره را به افرادي داد تا بخوانند اما نتوانستند. بالاخره علي ابن ابيطالب اين سوره را خواند. تا پيغمبر زنده بود، علي ابن البيطالب خطبه نخواند. اين خيلي مهم است. تمام خطبههاي نهج البلاغه بعد از رحلت پيغمبر بوده است. تا پيغمبر زنده بود ايشان خطبه نخواند. از اين كار ميفهميم كه تا استاد زنده است، شاگرد حريم را نگه دارد. روز بيست و يكم شهادت اميرالمؤمنين است. چرا علي ابن ابيطالب در كعبه متولد شد؟ چون مردم به سوي كعبه نماز ميخوانند. خدا علي را در كعبه گذاشت تا هركس به كعبه توجه ميكند، به علي هم توجه داشته باشد. گاهي آدم وقتي به خانه ميرود و ميبيند كه كسي در خانه نيست، يك يادداشت ميگذارد و اعلام ميكند كه من بيرون از خانه هستم. سعي ميكند كه يادداشت را هم در جاي خوبي بگذارد كه شخص در اولين فرصت نگاهش به آن بيفتد. مثلا آن را به لامپ آويزان ميكند. چون اگر كسي به خانه بيايد و لامپ را روشن كند، اگر قسمتي از نور خانه تاريك باشد سريع متوجه نور ميشود و به لامپ نگاه ميكند. لامپ مسلمانها كعبه است كه همه به او توجه ميكنند و روزي پنج بار براي نماز مقابل آن ميايستند. علي ابن ابيطالب در كعبه متولد شد كه توجه همه را به سوي كعبه جلب كند. علي(ع) مقام خيلي بالايي دارد. در اين شبها من هرچه قدر از علي بگويم، كم گفتهام. ما نميتوانيم از او بگوييم. روز شهادت اميرالمؤمنين است. چه خوب است كه در دانشكدههاي ما به خصوص رشتههاي حقوقي و سياسي، خطبههاي حضرت تدريس شود. من بسياري از كتابهاي دانشكدهي مديريت، دانشكدهي حقوق و دانشكدهي علوم سياسي را خواندهام. نامههاي حضرت امير را بايد متن درسي قرار داد. بزرگترين خطبهها و نامههاي حضرت امير مسائل سياسي است. آرزوي ما اين است كه حكومت ما پرتويي از حكومت اميرالمومنين باشد. ما نميتوانيم مثل او بشويم. اميرالمومنين فرمود: شما نميتوانيد مثل من بشويد. بيست و دو بهمن روز پيروزي ما است. ما در زير سايهي علي ابن ابيطالب به پيروزي رسيديم. رهبر ما فرزند علي بود و امت ما در خط علي ابن ابيطالب بودند. ما حزب نداشتيم همانطور كه علي ابن ابيطالب حزب نداشت. ما فقط يك رهبر مخلص داشتيم. چطور شد كه ما در بيست و دوم بهمن پيروز شديم؟ علي ابن ابيطالب پسري به نام امام حسين دارد. امام حسين فرمود: خون بر شمشير پيروز است. يعني با عمل ثابت كرد كه بني اميه شمشير دارد و حسين خون دارد و خون بر شمشير پيروز است. امام هم اين خط را گرفت و به مردم گفت: مردم ايران نگوييد: شاه تانك و توپ و مسلسل دارد. توپ و تانك و مسلسل ديگر اثر ندارد. همين شعار كه ميگوييد درست است. شما درخط حسين باشيد كه حسين با عمل ثابت كرد كه خون بر شمشير پيروز است. رمز پيروزي ما در بيست و دوم بهمن خطي بود كه امام ما از امام حسين(ع) گرفت. حالا كه به حكومت رسيديم چه كنيم؟ بيست و دوم بهمن روز پيروزي ما و روز شكست دشمن است. ايام الله است. يكي از شرح وظايف انبياء اين است. خدا به پيغمبرش ميگويد: (وَ ذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللَّهِ) (ابراهيم /5) ايام الله را به ياد مردم بياور. علامه طباطبايي ايام الله را در تفسير معنا ميكند. كلمهي ايام الله در قرآن آمده است. ايام الله روزي است كه مومنين به عزت برسند و كفار به هلاكت برسند. روزي است كه كفر سرنگون شود. ايام الله روزي است كه مسلمانها نجات پيدا كنند. بيست و دوي بهمن هم روز عزت ما و هم روز سقوط رژيم است.
2- وظايف حكومت اسلامي در قرآن
حالا ببينيم كه قرآن وظايف حكومت اسلامي را چه طور تعيين ميكند. قرآن ميفرمايد: (الَّذينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْض ِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَ لِلَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ) (حج /41) مومنين كساني هستند كه وقتي قدرت به دست گرفتند و در بيست و دوم بهمن پيروز شدند: (وظايف حكومت:) 1- «أَقامُوا الصَّلاةَ» 2- «آتَوُا الزَّكاةَ» 3- «أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ» 4- «نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ» اينها در رأس وظايف ميباشد. ما بايد اين اهداف را پياده كنيم. نيروهاي نظامي امنيت را فراهم ميكنند. (مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَني لا يُشْرِكُونَ بي شَيْئاً) (نور /55) امنيت براي چيست؟ «أَمْناً يَعْبُدُونَني» ما براي عبادت امنيت ميخواهيم. «الَّذينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْض» در قرآن چند بار «مَكَّنَّاهُمْ» آمده است. «مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْض» طاغوت قدرت را بدست ميگيرد. (وَ إِذا تَوَلَّى سَعى فِي الْأَرْضِ لِيُفْسِدَ فيها وَ يُهْلِكَ الْحَرْثَ وَ النَّسْلَ وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ الْفَسادَ) (بقره /205) وقتي طاغوت ولايت را بدست گرفت، سعي ميكند كه در زمين فساد كند و نسلها را به نابودي بكشاند. «أَقامُوا الصَّلاةَ» كشور ما هميشه با نماز بوده است. ما بايد از خدا تشكر كنيم. نماز چيست؟ شخصي به امام صادق گفت: اي امام هرچه راجع به حج سوال ميكنند، باز هم حرف نو داري و حرفهايت تمام نميشود. مگر حج چقدر مسئله دارد؟ امام صادق(ع) دوباره براي آن مرد اهميت حج را توضيح دادند. حج با تمام اهميتش قبلهي نماز است. يكي از شرايط نماز قبله است. مقام معظم رهبري در پيام امسالشان براي اجلاس نماز فرمودند: اگر همين نماز درست انجام بشود، تدريجاً همه كارهايمان درست ميشود. نمازگزار نميتواند دزد باشد. اگر دكمه و نخ لباس غصبي باشد، نماز باطل است. من با دادستان چهار استان بزرگ صحبت كردم و متوجه شدم كه اكثر مجرمين آنهايي هستند كه از نماز بريدهاند. نماز خيلي مهم است. اگر ما تمام خدمات را ارائه بدهيم، يعني به تمام خانهها ماشين بدهيم و اتوبان، بلوار، پل و مترو بسازيم، شرط قبولي آن نماز است. اميرالمؤمنين به استاندار فرمود: «وَ اعْلَمْ أَنَّ كُلَّ شَيْءٍ مِنْ عَمَلِكَ تَبَعٌ لِصَلَاتِكَ» (نهجالبلاغه/ نامه 27) بدان كه تمام اعمال و كارهاي تو تابع نماز است. من گاهي وقتها غصه ميخورم كه همه حركتهاي يك مسئول مملكتي را نشان ميدهند اما نمازي كه ايشان آن چنان با شكوه ميخواند، نشان نميدهند. تمام كارهاي ما تابع نماز است. پليس جلوي شما را ميگيرد و ميگويد: گواهينامه رانندگي شما را ببينم. اگر شما هر نوع گواهينامه را نشان پليس بدهيد اما گواهينامهي رانندگي را نشان ندهيد نميگذارد كه شما برويد. نماز بهترين هديه است. شما روز بيست و يكم ميخواهيد هديهاي براي اميرالمؤمنين بفرستيد. چه كار ميكنيد؟ بلند شويد و دو ركعت نماز بخوانيد. بگوييد: خدايا ثواب نماز من هديهاي براي روح اميرالمؤمنين باشد. بهترين هديه به شهداء و زندها نماز است. امير المومنين يك برادر به نام جعفرطيار دارد كه در جنگ موته دو دست او مثل حضرت ابوالفضل قطع شد. پيغمبر ميخواست به او هديه بدهد. گفت: جعفر تو خيلي زحمت كشيدي. بنيانگذار اسلام در آفريقا بودي. قهرمان جنگ موته بودي و من ميخواهم به تو هديهاي بدهم. بعد گفت: هديه تو نماز جعفر طيار است و نماز هديهاي به زنده و مرده است. من اگر ثوابي دارم، براي اميرالمومنين است. من چيزي ندارم كه هديه كنم. يا اميرالمؤمنين اين حرف را ميزنم كه ملت عزيزم بشنوند. شراب چند نوع ضرر دارد: شراب به كليه، قلب و دستگاه گوارش آسيب ميرساند. قرآن ميگويد: شراب نخور. هيچ كدام از اين ضررها در قرآن گفته نشده است اما گفته است: (يَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ عَنِ الصَّلاةِ) (مائده /91) شراب تو را از نماز باز ميدارد. هر كاري كه ما را از نماز باز بدارد، بد است. اگر تجارت تو را از نماز بازدارد، بد است. اگر يك فيلم تو را از نماز بازدارد، بد است. مسئله نماز خيلي مهم است. نماز انس با معبود است. نماز دل سپردن به خداست. نماز فرياد عشق است. نماز رمز اين است كه خدايا من تو را دوست دارم. كسي كه نماز نميخواند خدا را دوست ندارد. اگر كسي خدا را دوست داشته باشد، با او حرف ميزند. چطور ما خدا را دوست داريم ولي نميخواهيم با او حرف بزنيم؟ نماز ميزان عبوديت است. من خواهش ميكنم كه در روز شهادت اميرالمؤمنين با هم قراري بگذاريم كه نماز را با جماعت بخوانيم. نماز را اول وقت بخوانيم. براي نمازهايمان برنامه ريزي كنيم. من خواستم كه اين مسئله را در يك روز مهم بگويم كه بيشتر به آن فكر كنيد. سعي كنيم با نماز آشنا بشويم. در هر خانهاي يك كتاب نماز باشد. پيامبر(ص) ميفرمايد: «الصَّلَاةُ مِيزَانٌ مَنْ وَفَّى اسْتَوْفَى» (كافي/ ج3/ ص266) ميزان نماز است. بدون نماز ما چطور بفهميم كه اين فرد متعهدي هست يا نه؟ اگر كسي ريش داشته باشد، ما ميتوانيم بگوييم كه اين فرد خوبي است؟ علامت تعهد و تعبد اين است كه چقدر با خدا رابطه داريم. ما با كسي كه نماز نميخواند، نبايد دوست بشويم. حديث داريم چرا با كسي كه لطف خدا را ناديده ميگيرد و در برابر خدا شكر نميكند، دوست هستي؟ او لطف تو را هم ناديده ميگيرد. اگر كسي اهل نماز نيست، دخترتان را به او ندهيد. كسي كه در نماز جمعه و نماز جماعت نميآيد را ترك كنيد. كسي كه امت را ترك كرده است، رها كنيد.
3- پرداخت كردن زكات
حالا كه حكومت را گرفتيد و در بيست و دوم بهمن پيروز شديد زكات بدهيد. من حديثهايي كه مربوط به زكات است و در جامع الاحاديث است را شمردهام. سه هزار و صد و پنجاه و پنج حديث جديد در جامع الاحاديث است كه مربوط به مرحوم آيت الله بروجردي است. ما اگر زكات داشته باشيم ديگر نيازي به جشن عاطفهها نداريم. كشاورزها قرار بگذارند و بگويند: خدايا امسال زكات مالم را ميدهم. داريم اگر كسي زكات ندهد وقت مردن ميگويند: تو بايد مثل يهوديها يا مسيحيها از دنيا بروي. تو مسلمان نيستي. پيغمبر پنج نفر را از مسجد بيرون كرد. گفتند: يا رسول الله! چرا اينها را بيرون ميكني؟ فرمود: اينها نماز ميخوانند اما زكات نميدهند. پيامبر(ص) فرمود: «إِذَا مُنِعَتِ الزَّكَاةُ مَنَعَتِ الْأَرْضُ بَرَكَاتِهَا» (كافي/ ج3/ ص505) حديث داريم اگر زكات ندهيد، زمين بركات خودش را از شما منع ميكند. امام صادق(ع) ميفرمايند: «إِذَا أُمْسِكَتِ الزَّكَاةُ هَلَكَتِ الْمَاشِيَةُ» (منلايحضرهالفقيه/ ج1/ ص524) اگر زكات ندهيد، چهارپايان شما ميروند. اميرالمومنين(ع) فرمود: «الْمَاعُونُ الزَّكَاةُ الْمَفْرُوضَةُ وَ مَانِعُ الزَّكَاةِ كَآكِلِ الرِّبَا وَ مَنْ لَمْ يُزَكِّ مَالَهُ فَلَيْسَ بِمُسْلِمٍ» (بحارالأنوار/ ج93/ ص29) كسي كه زكات نميدهد مثل كسي است كه ربا ميخورد و ربا خوردن مثل زناي با مادر است. در جامعهي ما كم كم دارد اين فكر پيدا ميشود. ميگويند: من يك ميليون تومان به شما ميدهم و ماهي چهل تومان ميگيرم. اين كار ربا است و حرام است. يك درهم ربا، جنگ با خدا است. مواظب باشيم كه لقمهي حرام نخوريم. امام صادق(ع) فرمود: «مَنْ مَنَعَ الزَّكَاةَ وُقِفَتْ صَلَاتُهُ حَتَّى يُزَكِّيَ» (كافي/ ج3/ ص504) اگر كسي اول زكات بدهد و بعد نماز بخواند نمازش قبول است. اگر زكات نداد نمازش هم قبول نيست. امام صادق(ع) فرمود: «وَ مَانِعُ الزَّكَاةِ يَضْرِبُ عُنُقَهُ» (كافي/ ج6/ ص503) در بعضي از جاها اگر زكات ندهند، ميشود جنگ كرد. پيامبر(ص) فرمود: «إِذَا عَمِلَتْ أُمَّتِي خَمْسَ عَشْرَةَ خَصْلَةً حَلَّ بِهَا الْبَلَاءُ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا هِيَ قَالَ إِذَا كَانَتِ الْمَغَانِمُ دُوَلًا وَ الْأَمَانَةُ مَغْنَماً وَ الزَّكَاةُ مَغْرَماً» (خصال صدوق/ ج2/ ص500) اگر كسي زكات را ضرر بداند، خداوند بر او بلا نازل ميكند. كشاورزان عزيز ما زكات خود را بدهند. يكي از استاندارها ميگفت: زكات استان ما در يك سال پنج ميليارد تومان ميشود. شما ميدانيد كه با اين پنج ميليارد تومان ميتوان جهيزيهي دخترهاي فقير را تهيه كرد. ميدانيد كه با اين پول ميشود كلي دانشگاه ساخت. زكات مال خود را بدهيد. الان هفده سال از انقلاب ميگذرد. قرآن ميگويد: حالا كه حكومت را بدست گرفتيد و پيروز شديد، زكات مال خود را بدهيد و نماز هايتان را به موقع بخوانيد. (وَ أَوْصاني بِالصَّلاةِ وَ الزَّكاةِ ما دُمْتُ حَيًّا) (مريم /31) عيسي ميگويد: من مأمور به نماز و زكات هستم. زكات امتحان است. «قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ لَتُبْلَوُنَّ فِي أَمْوالِكُمْ بِإِخْرَاجِ الزَّكَاةِ» (عيونأخبارالرضا/ ج2/ ص88) زكات وسيلهي آزمايش است. كسي كه زكات نميدهد از امتحان موفق بيرون نميآيد. اگر زكات بدهيد، به موقع باران ميآيد. حالا كه جمهوري اسلامي گندم را ميخرد، وضع مالي شما بهتر شده است. پس زكات مالتان را بدهيد. كشاورز عزيز نور از خداست، باران از خداست. زمين از خدا است. فقط كشاورزي از تو است. بايد سهم خود را بدهي. افرادي لحظهي مردن ميگويند: (رَبِّ ارْجِعُونِ) (مومنون /99) خدايا مرا برگردان. قول ميهم كه كار خوب بكنم. آنها كساني هستند كه زكات ندادند. هنگام مردن ميبينند كه وضعشان بد است، براي همين التماس ميكنند. حديث داريم كه زير بناي اسلام زكات هست. پيامبر(ص) فرمود: «الصَّلَاةُ عَمُودُ الدِّين» (أمالي طوسي/ ص529) نماز پايه دين است. دين كه يك پايه ندارد. زكات پايهي دين است. كلمهي زكات 32 بار در قرآن آمده است. كلمهي بركت هم32 بار آمده است. يعني زكات با بركت برابر است. خيلي از دامداران ما نبايد زكات بدهند. چون پول علف ميدهند. دين ما دين خوبي است. ميگويد: اگر پول علف ميدهي، نبايد زكات بدهي. ميگويد: اگر پول آبياري ميدهي، از هر بيست كيلو محصول، يك كيلو بده. اگر آبياري آن ديمي است از هر ده كيلو محصول، يك كيلو بده. يعني خدا مراعات حال مردم را كرده است. كلمهي زكات و بركت32 بار در قرآن آمده است. يعني بركت با زكات برابر است. 28 بار زكات در كنار نماز آمده است. (يُقيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ) (مائده /55) اميرالمؤمنين ميگويد: بدان تمام كارهاي تو تابع نماز است. (إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذي بِبَكَّةَ مُبارَكاً وَ هُدىً لِلْعالَمينَ) (آلعمران /96) خدا وقتي ميخواهد طرح كره زمين را بزند اول كعبه را رسم ميكند و براساس كعبه زمين را رسم ميكند. به اميد روزي كه مهندسين نقشه برداري ما تمام كارهاي خود را طبق نقشهي مسجد جلو ببرند. مهندسين شهر ما بگويند: اينجا مسجد است. اين مسجد بايد از هر پنج طرف به خيابان راه داشته باشد. اول مسجد را درست كنيم و بعد بر اساس آن پادگان را بسازيم. حالا كه حكومت را بدست گرفتهايد نماز را به پا داريد و زكات بدهيد. حديث داريم كه اگر مردم زكات بدهند، ديگر هيچ گرسنهاي روي كره زمين وجود نخواهد داشت.
«والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته»
نام کتاب : درس هایی از قرآن نویسنده : محسن قرائتی جلد : 1 صفحه : 2653