حق مسلّم مشترى است كه امتياز كالاهاى بازار را به خوبى بشناسد.
اين دو شيوهى ناپسند، مورد مذمّت اسلام قرار گرفته و در احاديث اسلامى از آن نهى شده است. بنابراين تبليغاتى كه خارج از حد متعارف و فقط براى رونق دادن بازار جنس يا براى بىارزش نمودن جنس ديگر باشد، حرام و ناشايسته است و اقتصاد سالم را بيمار مىكند؛ هرچند فروشندگان و خريداران بيمار از همين راه نان مىخورند و با ناسالم كردن اقتصاد، جيب خود راپر مىكنند، كارى كه هرگز با فرهنگ اسلام و امامان معصوم عليهم السلام سازگار نيست!
يكى از مسائلى كه گه گاه در جامعه وجود دارد، مسئله اضطرار فروشنده يا خريدار است؛ يعنى شخصى ناچار است جنسى را به هر قيمتى كه باشد بخرد؛ مانند كسى كه به دارويى نياز دارد و حيات ومرگ او يا شخص ديگرى به آن بستگى دارد، در اين جا پزشك هر قيمتى بگويد او ناچار است بدهد يا اين كه بيمارى به يك كليه نياز دارد تا بتواند به حيات خودادامه دهد. گاهى فروشندهاى مضطر است؛ مثلا آبروى او در خطر است يا بدهكاراست و براى اين كه به زندان نيفتد ناچار است خانه، فرش، باغ، مزرعه، اتومبيل يا طلاى خود را به هر قيمت كه شده بفروشد و آبروى خود را حفظ كند.
گاهى در چنين شرايطى، وقتى خريدار مىبيند فروشنده مضطر است از اضطرار اوسوءاستفاده مىكند و جنس او را با قيمت ناچيز و ارزان از دست او درمىآورد و يا فروشنده به دليل اضطرار مشترى سعى مىكند جنس خود را با قيمت بالاترى به او بفروشد. اينگونه سوءاستفاده كردن در گرانتر فروختن يا ارزانتر خريدن جنس، بىانصافى، ظلم آشكار، ناجوانمردى و بالاخره كارى نادرست، زشت، ضدارزش وضداخلاق است.
اميرالمؤمنان عليه السلام فرمود:
«نَهَى رَسُولُ اللهِ عَن بَيعِ الْمُضْطَرّينَ؛
رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم از خريد اجحافگونه اموال اشخاص كه ناچار به فروش شدهاند