و هم آيه 27 سوره انفال كه «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَخُونُوا تا آخر» در باره ابو لبابه انصارى نزول يافت آندم كه بهنگام حصار قرظيان يهود، براى مشورت نزد ايشان شد و در باره تسليم شدن يا نشدن، رأى از او خواستند، گفت البته بايد تسليم شد و دست بگلوى خود كشيد و به ايشان فهماند كه سرهايتان را ميبرند و چون از پيش يهودان باز آمد. سخت پشيمان شد و بمسجد رفت و خويشتن بستون بست و همچنان بود تا اين آيه نزول يافت و گناه او نيز بخشوده شده. در باره اسباب نزول آيهها كتابها پرداختهاند كه لباب النقول سيوطى و اسباب النزول واحدى از همه معروفتر است. ترتيب آيهها و نظم سورهها بدستور پيغمبر انجام ميشد و همينكه چند آيه نازل ميشد بعض كاتبان وحى را پيش خوانده ميفرمود اين آيه را در سورهاى كه فلان آيه هست بگذاريد، در آن دوران كاغذ نبود يا در عربستان معمول نبود و آيههاى قرآن را بر قطعات پوست، يا چرم يا برك نخل، يا چوب يا استخوان شانه يا دنده گوسفند مينوشتند و طبعا رديف و نظم آيهها را با علائم خاص محفوظ مىداشتند. بدينطريق ششهزار و دويست و پنج آيه قرآن كه جمعا در يكصد و چهارده سوره مرتب شده است فراهم آمد. در تعداد آيههاى قرآن اختلافى هست، كه آنرا ششهزار و دويست پنج و شش و دويست و چهارده و شانزده و بيست و بيست و پنج گفتهاند، اما اين اختلاف، چون آن اختلاف كه در تعداد سورهها هست اثر عملى ندارد، يعنى قرآن همين است و اختلاف در شمار آيهها از اينجاست كه بعضىها همه يا بعض حروف اول سورهها را بشمار آيهها آوردهاند و نيز آنها كه تعداد سورهها را يكصد و دوازده بحساب آوردهاند از اينروست كه سوره فيل و قريش و هم سوره و الضحى و انشراح را يكى دانستهاند. معنى قرآن در آيه 17 سوره قيامت كه گويد: ان علينا جمعه و قرانه تعيين شده است و از سياق آيه و توضيحات اكثر مفسران محقق است كه قرآن در اينجا و هم در باره كلمه عام كه بر مجموع آيهها و سورهها اطلاق ميشود بمعنى مجموعه آمده است با وجود نص قرآن، گفتگو از آن احتمال كه قرآن را از لحاظ به قرائت گرفتهاند بيمورد است، بنابراين قرآن بنص الهى مجموع آيههاست كه ضمن سورهها منظم شده و در اوراقى كه قرنهاست ميان مسلمانان متداول است ميان دو جلد مرتب شده است. سوره را محققان از مايه سور يعنى ديوار و حصار گرفتهاند باين تناسب كه مجموعهاى از آيهها ضمن سورهاى بهم پيوسته و در حصارى قرار گرفته است، در باره اين اشتياق و تناسب آن هر چه بگويند محقق است كه سوره قرآن يعنى گروهى از آيهها كه از پى هم در نظم قرآنى ميان دوبسم اللّه قرار گرفته زيرا در سياق وحى الهى همه سورهها بهبسم اللّه آغاز شده و فقط در اول سوره برائت كه قسمت اعظم آيههاى آن تهديد و تخويف مشركان پيمان شكن و منافقان مفتن است، بسم اللّه تكرار نشده است. آيه نيز در متن قرآن بمعنى معجزه و نشان و عبرت و جماعت و برهان بكار رفته و اطلاق آن بقسمتى از كلمات قرآن كه از فاصلهاى آغاز و بمقطعى ختم ميشود با همه اين معانى سازگار است در اين باب گفتگو نيست كه مقطع آيهها بدستور خاص پيغمبر مشخص شده و نيز تعداد آيهها كه يك سوره را تشكيل ميدهد، بهمان نهج تعيين شده است، فقط در نظم سورهها يعنى تقدم و تاخر آن از طرف آنها كه پس از وفات رسول جمع و مقابله قرآن را بعهده گرفتهاند اجتهادى صورت گرفته است و هر يك نظمى خاص بسورهها دادهاند، كه از آن جمله نظم متبع و متداول است كه از فاتحه آغاز و بسوره ناس ختم ميشود، آنچه مسلم است على ع در قرآن خويش، سورهها را بترتيب نزول فراهم كرده و سوره علق را در اول قرآن نهاده بود، در نظم موجود قرآن كه متن ما مطابق آنست، رديف نزول سورهها با عددى كه بدنبال عنوان سوره ثبت شده تعيين گرديده است، فى المثل دنبال عنوان سوره بقره عدد 87 آمده اين سوره در ترتيب نزول سوره هشتاد و هفتمين است. مجموع سورههاى قرآن را بمدنى و مكى تقسيم كردهاند چنانكه از اين عنوان مستفاد ميشود سورههاى مكى آنهاست كه در مكه نازل شده و مدنى آن سورههاست كه نزول آن در دوران اقامت مدينه صورت گرفته است، بعضى