44- بهشتيان دوزخيان را ندا دهند كه ما آنچه پروردگارمان به ما وعده داده بود، درست يافتيم [1]، آيا شما هم آنچه پروردگارتان به شما وعده داده بود، درست يافتيد؟ گويند: آرى؛ آن گاه اعلام كنندهاى در ميان آنها آواز دهد كه نفرين خدا بر ستمگران باد؛ 45- همانا كه [مردم را] از راه خدا باز مىدارند و آن را بيراهه و ناهموار جلوه مىدهند و آخرت را انكار مىكنند. 46- ميان اين دو گروه پردهاى است [2]؛ و در مقام شناخت، افراد [والا مقام] ى [3] هستند كه همه [بهشتيان و جهنميان] را از سيمايشان مىشناسند [4]؛ و بهشتيان را كه [هنوز] به بهشت وارد نشدهاند، و [لى] اميد آن را دارند، ندا مىدهند كه: سلام بر شما [5]. 47- و هنگامى كه ديدگان منتظران بهشت، متوجه دوزخيان شود، [به خدا پناه مىبرند و] مىگويند: پروردگارا، ما را همدم و ستمكاران قرار مده. 48- و اهل شناخت، افرادى [از دوزخيان] را كه از سيمايشان مىشناسند، ندا دهند و گويند: جمعيت و سرورى خواهى شما به حالتان سودى نداشت [6]. 49- آيا اين [منتظران بهشت] همانهايى نيستند كه سوگند ياد مىكرديد خدا هيچ رحمتى نصيبشان نخواهد كرد؟! [آن گاه به همين مؤمنان در انتظار بهشت گويند:] داخل بهشت شويد كه ترس و اندوهى نخواهيد داشت [7]. 50- دوزخيان، بهشتيان را آواز دهند كه: جرعهاى آب بر ما بيفشانيد يا از آنچه خدا روزى شما كرده است [ما را هم بهرهمند كنيد]؛ پاسخ دهند: خدا آنها را بر انكار ورزان روا نداشته است [8]؛ 51- [همان] كسانى كه دين خويش را به سرگرمى و بازيچه گرفتند و زندگى دنيا فريبشان داد؛ امروز آنها را به فراموشى سپاريم؛ همان گونه كه آنها ديدار امروزشان را به فراموشى سپردند [9] و آيات ما را دانسته انكار مىكردند [10]. [1]- به آيه 74 زمر (39) توجه فرماييد. [2]- به آيه 13 حديد (57) توجه فرماييد. [3]- تعبير به «رجال» به طور نكره، دلالت بر شأن والاى افراد مورد نظر دارد و به اين معنى نيست كه زنان جزو اين عده نمىباشند؛ زيرا بنا به قاعده تغليب، رجال در مورد مجموع به كار مىرود. [4]- افراد مستقر در اعراف، گروه سوم از تقسيم بندى عمومى مردم در آيات 7- 12 واقعه (56) هستند كه به اين شكل توصيف شدهاند: السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ. همين تقسيمبندى سه گانه به بيان ديگرى در آيه 32 فاطر (35) آمده است و گروه سوم (يا اعرافيان) به اين صورت توصيف شدهاند: وَ مِنْهُمْ سابِقٌ بِالْخَيْراتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ذلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبِيرُ. موارد خاص اين پيشگامان را در آيات 100 توبه (9)، 20- 26 يس (36)، 10 حديد (57) و 14 صف (61) ملاحظه فرماييد. از حضرت امير نقل شده كه فرمود: ما اصحاب اعرافيم و ياران خود را از سيمايشان مىشناسيم، ولى روايات در مورد اعرافيان به طور كلى متفاوت است و مفسران وضع آنها را به گونههاى مختلفى تبيين كردهاند؛ و اللَّه اعلم. [5]- توضيح اين سلام را در آيات 58 يس (36) و 34 ق (50) ملاحظه فرماييد. [6]- به آيه 94 انعام (6) توجه فرماييد. [7]- به آيات 27 و 28 فجر (89) هم توجه فرماييد. [8]- مفهوم آيه به بيان ديگر و توضيح بيشتر را در آيه 13 حديد (57) ملاحظه فرماييد. [9]- به آيات 126 طه (20) و 19 حشر (59) توجه فرماييد. [10]- به نيمه اول آيه 14 نمل (27) توجه فرماييد.