16- در آسمان ستارگانى [1] پديد آورديم و آن را براى بينندگان آراستيم، 17- و آن را از [دستبرد] هر شيطان مطرودى محافظت كرديم؛ 18- مگر كسى كه دزدانه گوش فرا دارد كه شهابى روشن تعقيبش خواهد كرد [2]. 19- زمين را گسترديم و كوههاى ثابت در آن پى افكنديم و از هر عنصر سنجيدهاى در آن [تدريجاً] ايجاد كرديم [3]، 20- و در آن وسايل معيشت براى شما- و كسان [ديگر] ى كه شما عهدهدار تأمين زندگيشان نيستيد- فراهم ساختيم. 21- هيچ چيز نيست مگر آنكه خزاين آن در اختيار ماست و آن را جز به اندازه معين عرضه نمىكنيم [4]. 22- بادها را عامل لقاح [ابرها و گياهان] فرستاديم و از آسمان باران را باريديم كه شما را بدان سيراب كرديم، و شما خزانه كننده آن [در طبيعت] نيستيد [5]. 23- ماييم كه حيات مىبخشيم و مرگ مىدهيم و همواره وارث [جهانيان] خواهيم بود [6]. 24- و نسبت به پيشينيان و آيندگان شما شناخت [كامل] داريم. 25- محققاً پروردگار توست كه آنان را [در رستاخيز] احضار خواهد كرد [7]، كه او فرزانه و داناست. 26- انسان را از گِل [بازمانده] از لجنى ديرپا آفريديم [8]، 27- و جن را قبل از آن، از آتش نافذ آفريديم. 28- [به ياد آر] زمانى را كه پروردگارت به فرشتگان گفت: من در كار آفرينش بشرى از گِل [بازمانده] از لجنى ديرپا هستم. 29- و آن گاه كه او را سامان دادم و از روح خود در او دميدم [تا استعدادهاى شگرفى در وجودش به وديعه گذارم]، در برابرش ابراز فروتنى كنيد. 30- فرشتگان همه فروتنى خود را ابراز داشتند، 31- جز ابليس كه از همراهى با خضوع كنندگان سرباز زد. [1]- براى توجيه ترجمه «بروج» به ستارگان، اين آيه را با آيه 6 صافات (37) مقايسه فرماييد. [2]- تا كنون مفسران و دانشمندان معنى و مفهوم اين آيه و آيه قبل را بروشنى تبيين نكردهاند؛ به هر حال اسرارى است كه مسلماً در آينده روشن خواهد شد؛ به ترجمه و زيرنويس آيه 7 آل عمران (3) مراجعه فرماييد. [3]- از نظر روشن شدن معنى و مفهوم «انبتنا» به آيه 17 نوح (71) توجه فرماييد. [4]- با آيه 27 شورى (42) مقايسه فرماييد. [5]- گردش آب در طبيعت، همچون گردش خود در بدن انسان است. تمامى قطرات آبى كه در گذشتههاى دور به مصرف كشاورزى، صنعت و غيره رسيده است، همان است كه در آينده نيز به مصرف خواهد رسيد. آب مصرف شده، در طبيعت نابود نمىشود؛ آنچه حفظ و نگاهداشتش از توان بشر خارج است، همين است. [6]- توضيح چگونگى وارث بودن خدا را در آيات 40 و 80 مريم (19) ملاحظه فرماييد. [7]- براى توجيه ترجمه «حشر» به بخش پايانى آيه 61 قصص (28) توجه فرماييد. [8]- در مواردى هم قرآن به سادگى فرموده است: انسان را از خاك آفريديم؛ مثل آيه 20 روم (30) و آيات ديگر.