88- و آنان كه انكار ورزيدند و [مردم را] از راه خدا بازداشتند [1]، به سزاى تبهكاريشان، بر عذاب آنان مىافزاييم [2]. 89- [به ياد آر] روزى را كه از هر امتى گواهى از خودشان برانگيزيم و تو را بر اين ملت به گواهى آريم [3]؛ و قرآن را بر تو نازل كرديم كه بيان هر امر [تربيتى] است و هدايت و رحمت و بشارت براى افرادى كه [در قبال خدا] [4] تسليمند. 90- خدا به عدالت و نيكوكارى و بخشش به خويشاوندان فرمان مىدهد و از بىشرمى و كار ناپسند و سركشى باز مىدارد؛ شما را اندرز مىدهد، بسا كه پند پذيريد. 91- چون با خدا پيمان بستيد، بدان وفا كنيد و سوگندها [ى خود] را پس از تأكيد آن مشكنيد، در حالى كه خدا را بر خود ضامن قرار دادهايد؛ بىگمان خدا به رفتارتان آگاه است. 92- همانند آن زن كه رشته تابيده خويش را پس از استحكام بازگشود و گسست، نباشيد كه سوگندهاى خويش را در ميان خود وسيله خباثت و فريب قرار دهيد، به خاطر اينكه گروهى نيرومندتر از گروه ديگر است. خدا شما را بدين وسيله مىآزمايد و روز رستاخيز موارد اختلافتان را براى شما روشن خواهد كرد. 93- اگر خدا مىخواست، شما را امتى واحد [و موحد] قرار مىداد [5]، ولى [پديده اختيار را مقرر داشت] [6] هر كه را بخواهد، گمراه [7] و هر كه را بخواهد، هدايت كند [8]؛ و مسلماً از رفتار خود بازپرسى خواهيد شد. [1]- مصداقهاى «صد عن سبيل اللَّه» را در آيات 168 آل عمران (3)، 18 احزاب (33) و نيمه دوم آيه 81 توبه (9) ملاحظه فرماييد. [2]- علت اين افزايش عذاب را در آيه 25 همين سوره (نحل) ملاحظه فرماييد. [3]- توضيح بيشتر مفهوم اين قسمت از آيه را در آيات 41 و 42 نساء (4) ملاحظه فرماييد. [4]- براى توجيه افزوده، با آيه 131 بقره (2) مقايسه فرماييد. [5]- براى روشنتر شدن و توجيه افزوده، به آيه 9 نحل (16) توجه فرماييد؛ در مورد توجيه افزوده به آيات 99 يونس (10) و 13 سجده (32) هم توجه فرماييد. [6]- براى توجيه افزوده، به آيه 3 انسان (76) توجه فرماييد. [7]- به آيه 27 ابراهيم (14) وَ يُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمِينَ توجه فرماييد. [8]- به آيه 11 تغابن (64) وَ مَنْ يُؤْمِنْ بِاللَّهِ يَهْدِ قَلْبَهُ توجه فرماييد.