97- هر كه را خدا هدايت كند [1]، راه يافته [واقعى] است و آنان كه خدا گمراهشان كند [2]، در برابر خدا كارسازى براى آنها نخواهى يافت، و روز رستاخيز آنها را كور و گنگ و كر، به رو در افتاده [3] احضار مىكنيم [4]؛ جايگاهشان دوزخ است كه هر گاه [حرارتش] فرو نشيند، آتشى سوزان بر [جايگاه] آنان مىافزاييم. 98- اين سزاى آنهاست، به سبب آنكه آيات ما را انكار كردند و گفتند: چگونه وقتى استخوان و خاك شديم، با آفرينش جديدى برانگيخته خواهيم شد؟ 99- آيا توجه نكردند كه خدايى كه آسمانها و زمين را آفريده، بر آفرينش همانند آنان قادر است [5]؟ براى [برانگيزش] آنها زمانى ترديد ناپذير مقرر داشته است، ولى ستمكاران سرباز زدند [و] جز سر انكار نداشتند. 100- بگو: اگر شما همه خزاين رحمت پروردگار مرا در اختيار مىداشتند، [باز هم] از ترس خرج كردن [و تنگدست شدن] امساك مىكرديد، كه انسان همواره تنگنظر بوده است. 101- به موسى نه معجزه روشن عطا كرديم [6]؛ وقتى كه نزد فرعونيان آمد، فرعون گفت: به نظر من جادو زده مىآيى؛ از دودمان يعقوب [كه از اين داستان آگاهى دارند] بازپرس. 102- [موسى] اظهار داشت: تو بخوبى آگاهى كه اين [معجزات] را تنها خداى آسمانها و زمين به عنوان موجبات بصيرت فرستاده است، و [با اين روشى كه اتخاذ كردهاى] تو را نابود شده مىبينم. 103- [فرعون] تصميم گرفت همه آنها را از آن سرزمين تبعيد كند، ما هم او و همه همراهانش را غرق كرديم؛ 104- پس از آن به دودمان يعقوب گفتيم: در آن سرزمين سكونت كنيد و چون وعده آخرت فرا رسد؛ شما را دسته جمعى باز مىآوريم. [1]- به آيه 11 تغابن (64) وَ مَنْ يُؤْمِنْ بِاللَّهِ يَهْدِ قَلْبَهُ توجه فرماييد. [2]- به آيه 27 ابراهيم (14) وَ يُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمِينَ توجه فرماييد. [3]- در آيه 48 قمر (54) روشنتر بيان شده است. [4]- براى توجيه ترجمه «حشر» به بخش پايانى آيه 61 قصص (28) توجه فرماييد. [5]- به آيه 57 غافر (40) توجه فرماييد. [6]- موارد آنها را در آيات 60 بقره (2)، 108 و 117 اعراف (7) و 63 شعراء (26) ملاحظه فرماييد.