216- جنگ [در راه حق] بر شما مقرر گرديد در حالى كه آن را خوش نداريد؛ و چه بسا چيزى را خوش نداشته باشيد كه خيرى براى شماست و چه بسا كه دوستدار چيزى باشيد و شرى براى شماست؛ [مصلحت را] خدا مىداند نه شما. 217- از تو درباره جنگ در ماه حرام مىپرسند [1]، بگو: جنگ در آن ماه [گناهى] است بزرگ، و [لى] باز داشتن [خلق] از راه خدا و انكار [الوهيت] او و [بازداشتن از] مسجد الحرام [2] و اخراج ساكنانش، نزد خدا [گناهى] بزرگتر است، و فتنه [شرك] از قتل شديدتر؛ آنها پيوسته با شما جنگ مىكنند تا اگر بتوانند شما را از دين خود بازگردانند؛ و آنان كه از [ميان] شما، از دين خود بازگردند و به حال انكار بميرند، تلاششان در دنيا و آخرت بر باد خواهد رفت و جاودانه دوزخى خواهند بود [3]. 218- كسانى كه ايمان آوردند و كسانى كه در راه خدا هجرت و جهاد كردهاند، به رحمت خدا اميدوارند، و خدا آمرزگارى است مهربان. 219- درباره مى و قمار از تو مىپرسند، بگو: در آنها گناه بزرگى است و منافعى [هم] براى مردم دارد، و [لى] گناهش از نفعش بيشتر است؛ و [نيز] از تو مىپرسند چه چيز انفاق كنند، بگو: [در انفاق] ميانهروى [4] [شايسته است]؛ خدا آيات را اين گونه براى شما بروشنى بيان مىكند، بسا كه درباره دنيا و آخرت [خود] بيانديشيد. [1]- ماههاى حرام عبارتند از: ذيقعده، ذى حجه، محرم و رجب كه در آنها هر گونه جنگ و خونريزى ممنوع است (مگر اينكه جنگ از سوى دشمن آغاز شده باشد). حرمت اين چهار ماه، سنت كهن مردم عرب بوده است كه سابقه آن به زمان ابراهيم مىرسد. قرآن اين سنت قديمى عرب را مورد تأييد قرار داده است. قانون جنگ در اسلام را در آيه 190 بقره (همين سوره) و نيز آيات 8 و 9 ممتحنه (60) ملاحظه فرماييد. اين آيه و نيز آيه 194 بقره تبصرهايست بر آن قانون، تبصره ديگر قانون جنگ را در آيه 61 انفال (8) ملاحظه فرماييد. [2]- براى توجيه افزوده، با آيه 25 حج (22) مقايسه فرماييد. [3]- به آيه 23 فرقان (25) و نيز مثالهايى در اين زمينه در آيات 18 ابراهيم (14) و 39 نور (24) توجه فرماييد. [4]- از نظر معنى و مفهوم كلمه «عفو» در اين آيه، به آيات 67 فرقان (25) و 29 اسراء (17) توجه فرماييد.