37- افرادى [1] كه هيچ تجارت و داد و ستدى آنها را از ياد خدا و ايستادن به نماز و پرداخت زكات باز نمىدارد و از [محاسبه در] روزى كه دلها و ديدگان دگرگون شوند، [2] ترسانند. 38- تا خدا به قياس بهترين اعمالشان آنها را پاداش دهد و از بخشايش خود بر پاداش آنها بيفزايد؛ و خدا هر كه را بخواهد، بىدريغ روزى مىبخشد. 39- اعمال انكار ورزان همچون سرابى است در هامونى هموار كه تشنهكام آن را آب مىپندارد و چون بدان نزديك شود، آن را چيزى نمىيابد [3] و آن گاه [كه نتيجه اعمالش تباه مىشود] خداى را نزد خويش [ناظر] مىبيند كه حسابش را تمام مىدهد؛ و خدا سريع الحساب است. 40- يا [اعمالشان] همچون تاريكيهاست در دريايى ژرف كه امواجى پى در پى آن را پوشانده و بر فراز آن انبوه ابرهايى [تيره و] تاريكيهايى [وسيع] روى يكديگر قرار گرفته است، [به گونهاى] كه اگر دست خويش بيرون آرد، به دشوارى آن را مىبيند [4]؛ و هر كه را خدا چراغ [توفيق] فرا راهش قرار ندهد، هيچ روشنى [ديگرى] نخواهد داشت. 41- آيا توجه نكردهاى هر كه [و هر چه] [5] در آسمانها و زمين است، و [از جمله] پرندگان بال گشوده [در سينه آسمان، با تبعيّت گريز ناپذير خود از قوانين عمومى جهان] خداى را تقديس مىكنند؟ هر يك نيايش و ستايش خود را مىدانند؛ و خدا به آنچه مىكنند داناست. 42- فرمانروايى آسمانها و زمين خاص خداست، و سرانجام [همه، حضور] در پيشگاه اوست. 43- آيا توجه نكردهاى كه خداست كه ابرها را مىراند، آن گاه آنها را به هم مىپيوندد و توده انبوهى پديد مىآورد و باران را مشاهده مىكنى كه از خلال ابر تراوش مىكند؛ و از آسمان، از كوههايى [از انبوه ابرها] كه در آنجاست، تگرگ مىفرستد و آن را به هر كه بخواهد، فرو مىكوبد و از هر كه بخواهد، باز مىدارد؛ نزديك است درخشش برقش ديدگان را از بين ببرد. [1]- بنا به قاعده تقليب در اينجا كلمه «رجال» به كار رفته است و شامل زنان نيز مىشود. [2]- منظور اضطراب است، مثل آيات 10 احزاب (33) و 18 غافر (40)؛ ضمناً عبارت اخير به بيان ديگر در آيات 8 و 9 نازعات (79) آمده است. [3]- مفهوم آيه به بيان ديگر در آيات 18 ابراهيم (14) و 23 فرقان (25) آمده است. [4]- معنى و مفهوم آيه، از ابتدا تا اينجا، همان است كه به سادگى در آيه 14 مطففين (83) آمده است. [5]- براى توجيه افزوده، به آيه 44 اسراء (17) توجه فرماييد.