63- مردم درباره [فرا رسيدن] رستاخيز از تو مىپرسند؛ بگو: علم آن خاص خداست؛ خبر ندارى، بسا كه [زمان وقوعش] نزديك باشد [1]. 64- خدا انكار ورزان را مورد نفرين خود قرار داده و آتشى سوزان براى آنها آماده كرده است، 65- جاودانه در آن به سر برند و كارساز و ياورى نخواهند يافت. 66- روزى كه چهرههاى آنها در آتش دگرگون مىشود، خواهند گفت: اى كاش از خدا و پيامبر اطاعت مىكرديم. 67- و مىگويند: پروردگارا، ما از بزرگان و سران خود اطاعت كرديم كه ما را از راه به در بردند. 68- پروردگارا، عذابشان را دو برابر گردان [زيرا علاوه بر خود، ما را هم گمراه كردند] و بسختى مورد نفرين خود قرارشان بده. 69- اى مؤمنان، مانند كسانى نباشيد كه موسى را آزردند [2] و خدا از آنچه [به افترا] گفتند، مبرايش ساخت [3]؛ و او نزد خدا آبرومند بود. 70- اى مؤمنان، از خدا پروا كنيد و سنجيده و استوار سخن گوييد، 71- تا خدا هم كارهاى شما را به سامان آرد و گناهان شما را ببخشايد، و هر كه از خدا و پيامبرش اطاعت كند، به كاميابى بزرگى دست يافته است. 72- ما [موهبت اختيار را به صورت] امانت [4] بر آسمانها و زمين و كوهساران عرضه داشتيم، [بنا به عدم استعداد] جملگى از تحمل آن [عاجز مانده و] سر باز زدند و از آن هراس داشتند و انسان [كه مستعد پذيرش آن بود] بار آن را بر عهده گرفت، ولى [با سوء استفاده از اختيار] همواره ستم پيشه و جهالت پيشه است، 73- [اين عرض امانت و تفويض اختيار] از آن جهت بود كه خدا دورويان و شرك زدگان را اعم از مرد و زن [مشخص و] مجازات گرداند و به رحمت خويش بر مردان و زنان مؤمن بازگردد؛ و خدا آمرزگارى است مهربان. [1]- مفهوم آيه را با توضيح بيشتر در آيه 187 اعراف (7) ملاحظه فرماييد؛ و توضيح خاصى را در آيات 6 و 7 معارج (70) ملاحظه فرماييد. [2]- به آيه 5 صف (61) توجه فرماييد، ضمناً موارد اين آزار و افترا در قرآن تصريح نشده، روايات هم مختلف است. [3]- به آيه 38 حج (22) توجه فرماييد. [4]- پديده اختيار فقط مخصوص دوران كوتاه زندگى دنياست و در لحظه مرگ براى هميشه از انسان سلب مىگردد، بدون اينكه به هنگام رستاخيز و حيات آخرت بازگشت كند. در دوران كوتاه زندگى دنيا هم فرصت انتخاب و استفاده بهينه از اختيار، محدود به مقاطع خاصى از پيشامدهاى مختلف زندگى است؛ لذا واژه امانت نام با مسمايى است براى اختيار، اين نظريه را كه منظور از امانت در آيه، اختيار است، دكتر على شريعتى و مهندس مهدى بازرگان، قرآن پژوهان بزرگ معاصر مطرح كردهاند؛ و اللَّه اعلم.