12- سپس آن توده بخار را [به صورت] هفت آسمان [1] در دو دوران تقدير كرد و به هر آسمانى برنامهاش را وحى كرد، و آسمان نزديكتر را با چراغها [يى] آراستيم [2] و محفوظ داشتيم؛ اين است تقدير [خداى] فرادست و دانا. 13- اگر روى گرداندند، بگو: شما را به صاعقهاى نظير [آنچه] قوم عاد و ثمود [را از پاى در آورد] هشدار مىدهم. 14- آن گاه كه پيامبران گذشته و پيامبران وقت به سراغشان آمدند [با اين پيام] كه جز خداى را بندگى نكنيد؛ گفتند: اگر پروردگار ما مىخواست [پيامى بفرستد] فرشتگانى نازل مىكرد؛ ما پيامى را كه مأمور [ابلاغ] آن شدهايد، انكار مىكنيم [3]. 15- اما قوم عاد بناحق در زمين سرورى خواهى كردند و گفتند: چه كسى نيرومندتر از ماست؟ مگر نمىدانستند خدايى كه آنان را آفريده، نيرومندتر از آنهاست؟ و [لى بىتوجه] آيات ما را دانسته انكار مىكردند. 16- سرانجام تندبادى سرد و سخت در روزهايى شوم [4] بر آنان فرستاديم تا عذاب رسوايى را در زندگى دنيا به آنان بچشانيم؛ ولى عذاب آخرت رسوا كنندهتر است و [از هيچ سو] يارى نمىشوند. 17- و اما قوم ثمود، آنها را نيز هدايت كرديم، ولى كور (دل) ى [5] را بر هدايت ترجيح دادند [6] و به [سزاى] دستاوردشان صاعقه عذاب ذلتبار آنها را فرا گرفت [7]، 18- و كسانى را كه ايمان آورده و پرهيزكارى مىكردند نجات داديم [8]. 19- و روزى كه دشمنان خدا را در حال بازداشت به سوى آتش دوزخ احضار كنند [9]، 20- تا چون به دوزخ رسند، گوش و ديدگان و پوست تنشان اعمالشان را گواهى دهند. [1]- منظور از كثرت آسمانهاست؛ عدد «هفت» در قرآن به عنوان عدد تكثير نيز به كار رفته است؛ به آيه 27 لقمان (31) توجه فرماييد. [2]- منظور از «مصابيح» را در آيه 6 صافات (37) و فايده آن را در آيه 97 انعام (6) ملاحظه فرماييد. [3]- مفهوم اين آيه به بيان ديگر در آيات 24 مؤمنون (23) و 7 فرقان (25) آمده و پاسخ تصورات جاهلانه آنها در آيات 43 نحل (16) و 8 انبياء (21) آمده است. [4]- چگونگى باد و مدت اين ايام را در آيات 41 و 42 ذاريات (51)، 19 و 20 قمر (54) و 7 حاقه (69) ملاحظه فرماييد. [5]- از مقايسه اين آيه با آيه 23 توبه (9) معلوم مىشود كه منظور از «عمى» يا «كوردلى» همان انكار است. [6]- به آيه 3 انسان (76) توجه فرماييد. [7]- بلايى را كه اين صاعقه بر سرشان آورد، در آيات 67 و 68 هود (11)، و 31 قمر (54) ملاحظه فرماييد. [8]- به بخش انتهايى آيه 128 اعراف (7) وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ توجه فرماييد. [9]- براى توجيه ترجمه «حشر» به بخش آخر آيه 61 قصص (28) توجه فرماييد.