282- اى مؤمنان، هر گاه [بر اساس معاملهاى] تا سر رسيد معينى به يكديگر وامدار شديد، آن را بنويسيد؛ و بايد نويسندهاى عادلانه، [معامله را] بين شما بنويسد و نويسنده به پاس اينكه خدا او را [توفيق] آموزش داده است، نبايد از نوشتن خوددارى كند؛ بدهكار بايد [شرح معامله را] ديكته كند و كاتب بنويسد و از خدا، پروردگارش پروا كند؛ و چيزى را فروگزار نكند؛ اگر وامدار سفيه يا ناتوان است و يا قادر به ديكته كردن نيست، سرپرست او عادلانه ديكته كند؛ و دو تن از مردان [معتمد] خود را بر آن گواه گيريد؛ اگر دو مرد نبودند، يك مرد و دو زن از ميان گواهان كه مورد رضايت و اطمينان شما هستند [انتخاب كنيد] [1]، تا اگر يكى از زنان فراموش كرد، ديگرى به خاطرش آورد، و هنگامى كه شاهدان [براى شهادت] دعوت مىشوند، نبايد [از شهادت] خوددارى كنند؛ از نوشتن آن احساس خستگى نكنيد، چه كوچك باشد و چه بزرگ، تا سر رسيدش؛ اين [روش] نزد خدا عادلانهتر و براى گواهى، سر راستتر، و براى اينكه دچار ترديد نشويد، [به احتياط] نزديكتر است، مگر آن گاه كه داد و ستدى نقدى باشد كه در ميان خود رد و بدل كنيد كه [در اين صورت] اگر براى آن سندى ننويسيد، ايرادى بر شما نيست؛ و [لى] چون معامله [بزرگى] كرديد [باز هم] گواه بگيريد و نبايد به نويسنده و گواه، زيانى [و مزاحمتى] برسد؛ اگر چنين كنيد اين [كار] براى شما نافرمانى است؛ و از خدا پروا كنيد؛ خدا [راه حق را] به شما آموزش مىدهد؛ و به هر چيزى داناست [2]. [1]- رشاد خليفه كه در سالهاى پايانى عمر خود، قرآن را به زبان انگليسى ترجمه كرد، در پانويس اين آيه آورده است: «معاملات مالى تنها موقعيتى است كه دو زن ممكن است جاى يك مرد را به عنوان شاهد بگيرند؛ اين دستور براى پيشگيرى از اين رويداد است كه اگر شهود منحصر به يك زن و يك مرد باشند، محتمل است با يكديگر ازدواج كنند و امكان تبانى پيش آيد؛ اين واقعيتى است كه زنان از نظر احساسى بيشتر از مردان اثر پذير هستند؛ در چنين شرايطى شاهد مرد اگر سوء نيت داشته باشد، خود را براى تصميمگيرى آزاد تصور خواهد كرد»؛ و اللَّه اعلم. [2]- اين آيه بلندترين آيه قرآن است.