89- سوره فجر به نام خداى رحمان [و] رحيم 1- سوگند به سپيدهدم، 2- و به شبهاى دهگانه [1]، 3- و به زوج و فرد [2]، 4- و به شب، هنگامى كه آهنگ رفتن كند [كه پروردگارت در كمين نشسته است] [3]، 5- آيا در اين [امور] براى خردمندان سوگندى [قابل قبول] هست؟ 6- آيا توجه نكردهاى كه پروردگارت با قوم عاد چه كرد [4]؟! 7- [و نيز با پايتختشان] «ارم» كه [قصرهاى بلند و] ستونهاى كشيده داشت، 8- [شهرى] كه نظيرش در [ساير] سرزمينها آفريده نشده بود؟! 9- و با قوم ثمود [5] كه در دره، تخته سنگها را [براى احداث بنا] مىبريدند [6]، 10- و با فرعون كه سپاهى نيرومند داشت؟! 11- همانها كه در شهرها سر به طغيان برداشتند، 12- و بسيار تبهكارى كردند، 13- [تا آنكه] پروردگارت تازيانه عذاب را بر آنها فرود آورد [7]، 14- كه البته پروردگار تو در كمين نشسته است. 15- اما انسان، وقتى پروردگارش او را مىآزمايد و مورد اكرام و نعمتش قرار مىدهد، [با غرور] مىگويد: [شايستگى داشتم كه] پروردگارم مرا عزيز و گرامى داشته است [8]. 16- و اما چون باز او را مىآزمايد و روزى را بر او سخت مىگيرد، [به جاى صبر و تلاش] [9] مىگويد: پروردگارم مرا خوار گردانيد [10]. 17- هرگز، بلكه [مشكل اين است كه] يتيم را گرامى نمىداريد، 18- و [يكديگر را] بر غذا دادن بينوا ترغيب نمىكنيد، 19- و ميراث [ضعيفان] را با بىرحمى مىخوريد، 20- و مال [و ثروت] را بسيار دوست مىداريد. 21- هرگز [پندار شما در هنگام سختى و گشايش عاقلانه نيست]؛ آن گاه كه زمين بسختى و شدت در هم كوفته شود، 22- و [فرمان] [11] پروردگارت فرا رسد و فرشتگان صف زده حضور يابند، 23- در آن روز، دوزخ [برابر بزهكاران] آورده شود، [12] در چنين روزى انسان به خود آيد [13]، اما چه سود؟! [1]- درباره «شبهاى دهگانه» نظرهاى مفسران مختلف است؛ قابل قبولترين آنها ده شبى است كه براى تكميل الواح تورات بر ميعاد سى شبه موسى افزوده شد و در آيه 142 اعراف (7) آمده است؛ مؤيد اين نظر، اين است كه به كوه طور نيز كه محل آغاز بعثت و اولين گفتگوى خدا با موسى است، سوگند ياد شده است (آيه 2 تين)؛ و اللَّه اعلم. [2]- منظور از «زوج» تمامى مخلوقات است كه زوج آفريده شدهاند؛ به آيه 49 ذاريات (51) توجه فرماييد؛ و منظور از فرد، خداى واحد است؛ به آيه 163 بقره (2) توجه فرماييد. [3]- پاسخ سوگند، همان آيه 14 است. [4]- به آيات 6- 8 حاقه (69) توجه فرماييد. [5]- به آيه 5 حاقه (69) توجه فرماييد. [6]- براى توجيه افزوده، به آيه 149 شعراء (26) توجه فرماييد. [7]- در مورد قوم عاد به آيه 6 حاقه (69) و در مورد قوم ثمود به آيه 5 حاقه و در مورد فرعون به آيه 55 زخرف (43) مراجعه فرماييد. [8]- براى روشنتر شدن مفهوم آيه، به دو آيه متوالى 55 و 56 مؤمنون (23) توجه فرماييد. [9]- به آيه 155 بقره (2) توجه فرماييد. [10]- به آيه 9 هود (11) و 51 فصلت (41) توجه فرماييد. [11]- براى توجيه افزوده، به نيمه دوم آيه 19 انفطار وَ الْأَمْرُ يَوْمَئِذٍ لِلَّهِ و نيز آيه 33 نحل (16) توجه فرماييد. [12]- در مورد بهشتيان نيز همين معنى در آيه 90 شعراء (26) آمده است. [13]- به آيه 27 فرقان (25) توجه فرماييد.