49- [به ياد آريد] آن گاه كه شما را از [سلطه] فرعونيان نجات داديم [1] كه شما را به سختى آزار مىدادند، پسرانتان را سر مىبريدند و دخترانتان را زنده نگاه مىداشتند؛ و در اين [دشواريها و نجات]، آزمونى بزرگ از جانب پروردگارتان بود؛ 50- و هنگامى كه دريا را به [محض ورود] شما شكافتيم [2]، آن گاه شما را نجات داده و فرعونيان را در برابر چشمانتان غرقه ساختيم [3]، 51- و [با اين وجود] آن گاه كه [براى نزول تورات] با موسى چهل شب ميعاد نهاديم [4]، شما ستمگرانه در غيابش گوساله را [به پرستش] گرفتيد [5]! 52- آن گاه پس از اين [گناه] بر شما گذشت كرديم، بسا كه سپاسگزار شويد. 53- [به ياد آريد] آن گاه كه به موسى كتاب و معيار تميز [حق از باطل] عطا كرديم، بسا كه هدايت يابيد؛ 54- و زمانى را كه موسى به قوم خود گفت: اى قوم من، شما با گرفتن گوساله [به خدايى] [6] بر خويش ستم كرديد، اكنون به درگاه آفريدگار خود بازآييد و [هواى] نفس خود را بكشيد [7]؛ كه اين [كار] نزد آفريدگارتان ستودهتر است؛ [چون پذيرفتيد] خدا هم [به رحمت خود] بر شما بازگشت؛ كه او باز پذير و مهربان است؛ 55- و زمانى را كه گفتيد: اى موسى، [دعوى] تو را باور نخواهيم كرد، مگر اينكه خدا را آشكارا ببينيم [8] و [به گناه آن] صاعقه شما را فرا گرفت [9]، در حالى كه مشاهده مىكرديد. 56- سپس [به درخواست موسى] [10] شما را پس از مرگتان بر انگيختيم، بسا كه سپاسگزار شويد؛ 57- و ابر را بر شما سايه گسترديم و بر [اى تغذيه] شما نعمتى گياهى و نعمتى از گوشت پرندگان مقرر داشتيم؛ [و گفتيم] از نعمتهاى پاكيزه كه روزى شما كردهايم بخوريد؛ ولى آنها [با ناسپاسى و نافرمانى] بر ما ستمى نكردند، بلكه در حق خويش ستم مىكردند. [1]- تحقق بيان سرشار از توكل موسى است كه در بحبوحه دشواريها، در حالى كه به ظاهر هيچ روزنه اميدى وجود نداشت، خطاب به خاندان يعقوب اظهار داشت و در آيه 128 اعراف (7) آمده است. [2]- به آيات 63 شعراء (26) و 77 طه (20) توجه فرماييد؛ لازم به يادآورى است كه منظور درياى احمر است. [3]- شرح غرق شدن فرعونيان را در آيات 60- 66 شعراء (26) ملاحظه فرماييد. [4]- مجموعه سى شب و ده شب است؛ شرح جزئيات را در آيه 142 اعراف (7) ملاحظه فرماييد. [5]- شرح كامل اين ماجرا را در سوره طه (20) آيات 83 به بعد ملاحظه فرماييد. [6]- براى توجيه افزوده، به آيه 88 طه (20) توجه فرماييد، ضمناً جنس مجسمه گوساله را در آيه 148 اعراف (7) ملاحظه فرماييد. [7]- در مورد اثرات فاجعهبار پيروى از هواى نفس به آيات 30 مائده (5)، 18 يوسف (12) و 43 فرقان (25) مراجعه فرماييد. [8]- اين جريان به بيان ديگر در آيه 153 نساء (4) آمده است. [9]- آنها گروه هفتاد نفرى بودند كه موسى همراه خود به وعدهگاه كوه طور برد و در آيه 155 اعراف (7) آمده است. [10]- براى توجيه افزوده و توضيح بيشتر، به آيه 155 اعراف (7) توجه فرماييد.