خاتمه دهند.

سران‌ترك پس‌ازسرنگونى مهتدى‌با «احمدبن‌متوكّل» ملقّب‌به «معتمد» بيعت كردند. وضع وى دراداره مملكت‌بدتراز خليفگان‌پيش بود. چه‌آنكه در دوران وى علاوه‌بر تركها، برادرش «موفّق» نيز بر او چيره گشت و تمامى امور در دست وى بود. صاحب «الفخرى» مى‌نويسد:

معتمد، به ناتوانى كشانده شده و برادرش موفق به تمامى امورش چيره گشته بود. [1]

تعدّد اهرمهاى قدرت در اين دوره و خودكامگى و بى‌كفايتى دولتمردان، موقعيّت خلافت عبّاسيان را بيش از پيش متزلزل كرد و آن را در سراشيبى سقوط قرار داد.

رفتار خلفا نسبت به امام (ع)

خلفاى عبّاسى معاصر امام عسكرى (ع)، آن حضرت را دشمن سرسخت و آشتى‌ناپذير حكومت خود به شمار مى‌آوردند، بويژه با توجّه به اطّلاعاتى كه درباره فرزند آن حضرت داشتند و مى‌دانستند كه مهدى موعود از نسل او خواهد بود. از اين رو، از همان آغاز، آن بزرگوار را تحت نظر و مراقبت شديد گرفته، مورد اذيت و آزار قرار دادند.

معتزّ با آنكه دستش به خون دهمين خورشيد امامت آلوده شده آن حضرت را مسموم كرده بود، از ظلم و ستم نسبت به فرزند بزرگوارش فروگذار نكرد. «احمد بن محمد بن عيّاش» مى‌گويد:

معتزّ، امام عسكرى (ع) و ابوهاشم و گروهى از انقلابيون را در سال 258 به زندان افكند. [2]

و بر اساس نقل «ابن شهر آشوب» امام (ع) را به «سعيد حاجب» سپرد تا او را به كوفه ببرد و در بين راه بدور از چشم مردم به شهادت برساند.

اين خبر وقتى به ياران امام (ع) رسيد بسيار متأثّر شدند. امام (ع) در نامه‌اى به آنان، رفع نگرانى كرد و به آنها مژده داد كه آن خبر ناگوارى كه شنيده‌ايد، دامنگير خود معتز

[1] - الفخرى، ص 250، نشر دار بيروت الطباعة و النشر

[2] - ر. ك. اعلام الورى، ص 354؛ بحار الانوار، ج 50، ص 311. گفتنى است كه در تاريخ ثبت شده در دو منبع مزبور، اشتباهى رخ داده است، زيرا معتزّ در سال 255 به قتل رسيد همچنين احتمال مى‌رود كه معتزّ به جاى معتمد ذكر شده باشد. چيزى كه اين احتمال را تضعيف مى‌كند اين است كه در ذيل روايت، متولى زندان آن حضرت «صالح بن وصيف» ذكر شده است كه او نيز در سال 256 كشته شد