نگه‌داشتن فرزند عزيزش از تعرض دشمنان و منحرف‌كردن افكار آنان، پيش از رحلتش وصيّت خود را نوشت و بدون اينكه اسمى از حضرت مهدى (عج) ببرد مادر خود «حديث» را وصىّ خويش قرار داد و در اين مسأله از جدّش حسين بن على (ع) كه پيش از شهادتش خواهر خود حضرت زينب (س) را وصىّ خويش قرار داد پيروى كرد. [1]

امام (ع) در سخنان ديگرى كه با ياران خاص خود داشت، بطور مكرّر به وصايت و جانشينى فرزندش مهدى (عج) تصريح مى‌كرد. [2] ليكن در جريان نوشتن و صيّت‌نامه‌اش كه لازم است شخصيّتهاى مملكتى و وابسته به دربار از مضمون آن آگاهى پيدا كرده و پاى آن را گواهى كنند، نامى از وصىّ واقعى خود نمى‌برد و مادرش را وصىّ و متصدّى اوقاف و صدقات خود معرفى مى‌كند و اگر جز اين مى‌كرد، نقض غرض حاصل مى‌شد.

4- معرفى به خواصّ: دومين رسالت امام عسكرى (ع) در ارتباط با فرزند گراميش، نشان دادن آن آخرين شكوفه معصوم بستان محمّدى به شيعيان و معرّفى وى به عنوان جانشين خويش است كه به دو شكل حضورى و مكاتبه‌اى صورت مى‌گرفت.

- ابو غانم، خدمتگزار امام (ع) مى‌گويد:

براى امام عسكرى فرزندى متولد شد. او را محمّد ناميد و در سوّمين روز ولادتش او را به ياران خود نشان داد و فرمود: اين، بعد از من صاحب شما و جانشين من در ميان شماست .... [3]

احمد بن اسحاق مى‌گويد:

به محضر امام عسكرى (ع) رسيدم تا از جانشين وى بپرسم. امام (ع) آغاز به سخن كرد و فرمود: اى احمد بن اسحاق! خدا از روزى كه آدم را آفريد تا روز برپايى قيامت، زمين را بدون حجّت نگذاشته و نخواهد گذاشت. در پرتو وجود او بلا را از زمين دفع مى‌كند، باران را فرو مى‌فرستد و بركتهاى زمين را خارج مى‌كند.

عرض كردم: اى پسر رسول خدا! امام و جانشين پس از شما كيست؟

امام (ع) به اندرون رفت و پسر بچه سه ساله‌اى را كه چهره‌اش همچون ماه شب چهارده‌

[1] - الغيبة، ص 138

[2] - در ادامۀ همين درس به برخى از اين صراحتها اشاره خواهيم كرد

[3] - كمال الدين، ج 2، ص 413، حديث 8