اين است كه آن حضرت وى را- به ظاهر در زمره جانشينان خود معرفى كرد. [1]

ابراهيم، سرانجام در سال 210 (و به قولى 213) هجرى در بغداد به وسيله مأمون مسموم شد و به شهادت رسيد و در مقابر قريش در جوار مرقد مطهر پدر بزرگوارش به خاك سپرده شد. [2]

قاسم‌

قاسم بن موسى فردى جليل القدر، نيكوكار و باتقوا و پس از امام رضا عليه السلام، محبوب‌ترين و گرامى‌ترين فرزندان نزد موسى بن جعفر عليه السلام بود.

يزيد بن سليط مى‌گويد: از موسى بن جعفر عليه السلام درباره امام پس از او پرسيدم. فرمود:

«من به فرزندم على وصيّت كردم؛ ولى اگر من اختيار دار امر امامت بودم، امامت را در فرزندم قاسم قرار مى‌دادم، به خاطر محبّت و رأفتى كه نسبت به او دارم، ليكن امر امامت به دست خداست و او هر كه را بخواهد تعيين مى‌كند.» [3]

در روايتى ديگر آمده است: يكى از فرزندان موسى بن جعفر سخت بيمار بود و در آستانه مرگ قرار داشت. امام عليه السلام به فرزندش قاسم فرمود: پسرم برخيز و بر بالين برادرت سوره «والصّافات» را بخوان. قاسم شروع كرد به خواندن آن سوره و چون به آيه:

(أَهُمْ أَشَدُّ خَلْقاً امْ مَنْ خَلَقْنا) رسيد، برادرش جان سپرد. [4]

اين دو روايت بيانگر ميزان محبّت و عنايت موسى بن جعفر عليه السلام نسبت به فرزندش قاسم است كه منشأ آن را بايد در كمالات نفسانى و سجاياى اخلاقى وى جستجو كرد.

قاسم در دوران هارون كه علويان، سخت تحت تعقيب و فشار بودند مدينه را مخفيانه ترك كرد و به «سورى» رفت و در آنجا بدون آن كه خود را بشناساند تنها و بدور از خانواده زندگى مى‌نمود.

[1] - براى آگاهى بيشتر از وصيّت نامه امام (ع) ر. ك: بحارالانوار، ج 48، ص 276-280

[2] - حياة الامام موسى بن جعفر، ج 2، ص 408

[3] - كافى، ج 1، ص 213 و تنقيح المقال، ج 2، ص 26، ترجمه قاسم بن موسى

[4] - كافى، ج 3، ص 126. و بحار الانوار، ج 48، ص 289