خلاصه‌

فاصله‌گرفتن افراد از حق و گرايش به چپ و راست پس از رحلت پيامبر (ص) معلول عوامل مختلفى است كه كنار گذاردن اهل‌بيت (ع) از مصدر رهبرى امت و ناتوانى خلفا و عالمان دربارى از پاسخگويى به نيازهاى فكرى و عملى مردم از جمله آنهاست.

امامان (ع) در برابر جريانات فكرى انحرافى مى‌ايستادند و حقايق را براى مردم روشن مى‌كردند.

در دوران امامت امام كاظم (ع) هر چند از سوى دستگاه خلافت با بعضى از گروههاى فكرى مبارزه مى‌شد، ليكن اين تلاش با انگيزه سياسى و با توسل به زور و سرنيزه انجام مى‌گرفت؛ در صورتى كه پيشواى هفتم (ع) با انگيزه هدايت و روشنگرى و با تكيه بر منطق و استدلال به اين امر همت مى‌گمارد. گاه نيز ياران خود را براى انجام اين مهم تشويق مى‌كرد.

بعضى از گروههاى فكرى كه امام كاظم (ع) عليه آنها موضع گرفت و ديدگاههاى اعتقادى‌شان را نقد كرد، عبارتند از ملحدان و زنديقيان، مرجئه و جبريان.

پرسش‌

1- منشأ پيدايش و گسترش احزاب و گروههاى فكرى پس از رحلت رسول خدا (ص) چه بود؟

2- ميان روش و انگيزه مبارزه امام كاظم (ع) با روش و انگيزه مبارزه خلفا با جريانات فكرى چه تفاوتى وجود داشت؟

3- ملحدان چه كسانى بودند؟ و امام كاظم (ع) چگونه با آنان به مبارزه برخاست؟

4- مرجئه چه اعتقادى داشتند؟ و موسى‌بن جعفر (ع) چگونه عقايد آنان را تخطئه كرد؟

5- يك نمونه از مبارزات امام كاظم (ع) با جبريان را ذكر كنيد.