مقدسى مى‌گويد:

«يمن مركز شال، حوله، عقيق، پوست وبرده بود، و وسايل داروخانه‌ها وانواع عطريات حتى مشك، زعفران، نيل، ساج، آبنوس، عاج، مرواريد، ديبا، جزع، ياقوت، آبنوس، نارگيل، قند، صندل، بلور، فلفل واشياء ديگر، به عمان وارد مى شد، وعنبر، پارچه‌هاى سرخ ودرقى و حبشى، خدمتكار وپوست پلنگ، درعدن فراوان بود وچيزهاى ديگرى كه اگر برشماريم كتاب طولانى گردد وبازرگانى‌هاى چين، ضرب المثل بود.» [1]

مرواريدهاى بحرين وعقيق يمن درآراستن زيورآلات درفسطاط وعاج زنگبار در ساختن سر مه دان عاج ودستگيره‌هابه كار مى رفت.

ناصر خسرو مى‌گويد:

«وزن بيشتر دندانهاى فيل كه از زنگبارآورده مى شد بالغ بر 200 من (600 كيلو) بود چنانكه پوست هاى گاو كه از حبشه واردمى‌شدشباهت به پوست پلنگ داشت واز آن كفش مى ساختند.» [2]

ج- باچين وكشورهاى ماوراء النهر

ارتباط بين چين ومسلمانان، ارتباط ديرين بوده كه از هنگام روى كار آمدن دولت امويان آغاز شده بود ومعروف است كه اسلام از طريق بازرگانى يعنى همان راه دريايى كه كشتيهاى بازرگانى طى كرده بودند به چين راه يافته است [3]، اين راه از بصره آغاز مى‌شد، چه اينكه كشتيهاى حامل كالا از ابله، بندرگاه بصره، درحالى كه ازعمّان، مسقط، بحرين، هرمز وخليج فارس [4] مى گذشته اند، رهسپار چين مى شده‌اند، سپس درمالابار، سيلان، مأبد، سوماترا، جاوه وتنكين، پهلو مى‌گرفتند.

مهمترين شهرهاى چين كه به روى بازرگانى مسلمانان باز بود، شهر كانتون بودكه درمنابع عربى به «خانفو» بزرگترين مركز بازرگانى هند وچين معروف است. [5]

از چين آهن، مشك، كاغذ، سفال، كافور، دارچين واشياء ديگر به عدن وارد

[1] - مقدسى، ص 97.

[2] - ناصر خسرو، ص 60.

[3] - زكى محمدحسن، الصين وفنون الاسلام، قاهره 1941، ص 9.

[4] - بدرالدّين حى چينى، العلاقات بين العرب والصين، قاهره 1950، ص 109.

[5] - جورج فاضلو حورانى، العرب والملاحه فى المحيط الهندى، ص 216. محمد محمود زيتون، الصين والعرب عبر التاريخ، مجموعه‌اى است كه به شماره 253 آن، قاهره 1964، ص 15 مراجعه كنيد.