شرقى آن در اختيار بيزانس ها قرار مى گرفت نه مسلمانها.» [1]

قسطنطنيه در نخستين محاصره مسلمانان (54- 60 ه/ 673- 679 م)

معاويه بن ابوسفيان براى جنگهايى كه نيروهاى دريايى و زمينى در اطراف شهر قسطنطنيه انجام داده بودند، جهت بررسى راههايى كه به پايتخت بيزانس منتهى مى شد، در بين سالهاى 54- 60 هجرى حملات پى در پى شناسايى زمينى- دريايى را تدارك ديد كه از جمله آنها مى توان حمله زمستانى «بُسر بن ابى ارطاة» را به سرزمين روم در سال 43 هجرى نام برد كه به گفته «واقدى» موفّق شد در آن هجوم خود را به قسطنطنيه برساند، گر چه گروهى از مورّخان در صحّت اين تاريخ [2] خدشه وارد كردند.

همچنين جنگ دريايى بُسر در سال 44 هجرى حمله زمستانى «مالك بن عبيداللّه» به سرزمين روم در سال 46 هجرى، حمله زمستانى «مالك بن هبيره» به سرزمين روم در سال 47 هجرى، يورش دريايى تابستانى «عبداللّه بن قيس فزارى»، هجوم دريايى مالك بن هبيره سكونى و هجوم دريايى «عقبة بن عامر جهنى» به مردم مصر در سال 48 هجرى از جمله اين حملات است.

معاويه در سال 49 هجرى (668 م) حمله زمينى را به فرماندهى «سفيان بن عوف» متوجّه قسطنطنيه كرد و زمانى كه جنگاوران مسلمان، به بيمارى و گرسنگى شديد مبتلا شديد شدند، پسرش يزيد رابه يارى او فرستاد، در اين سفر «ابن عباس»، «ابن عمر»، «ابن زبير» و «ابو ايّوب انصارى» [3]، يزيد را همراهى مى‌كردند. بدين سان اين هجوم، در سرزمين روم به پيش رفت، تا آنكه مسلمانها به قسطنطنيه رسيدند و درگيرى سختى را با بيزانس‌ها به راه انداختند و مسلمانان در اين نبرد مغلوب گشتند و «عبدالعزيز» پسر «زراره كلابى» از فرزندان صحابه در اين نبرد كشته شد. وقتى خبر كشته شدن او به معاويه رسيد وى درباره اوچنين گفت:

[1] - فتحى عثمان، ج 2، ص 338.

[2] - طبرى، ج 6، ص 103.

[3] - همان مدرك، ص 130 و ابن اثير، ج 3، ص 458.