از اين رو در سال 136 هجرى «ابوالعبّاس سفّاح» لشكريان عبّاسى را به فرماندهى «عامربن اسماعيل» به سوى مغرب فرستاد چنانكه «مثنى بن زياد خثعمى» را به اسكندريه اعزام كرد تا از آنجابراى حركت به سوى طرابلس [1] غرب كشتيها راآماده سازد.

اسكندريه در دوران «طولونيان» به عنوان بزرگترين پايگاه دريايى در مصر موقعيّت خود را حفظ كرد وآن زمانى بودكه در سال 256 هجرى [2] به قلمرو حكومت احمد بن طولون پيوست.

ازموارد توجّه ويژه او نسبت به آبراه اسكندريه اين بودكه چندين بار از آنجا ديدن كرد وهنگام ديدار از آنجا از اهتمام به شهر وتوجّه به كارگاه صنعتى آن، سستى نورزيد، تابه جهت شدّت نياز او به ناوگانى نيرومند براى حفظ سواحل سرزمين خود، توليد كشتى‌ها فزونى يابد واين در زمانى بودكه مقاصد خصمانه موفّق عبّاسى برضدّ او آشكار شد، واو باچنين ناوگانى مى‌توانست از راه‌هاى ارتباط دريايى بين شام ومصر [3] مراقبت كند.

احمد بن طولون همچنين به عمران وآبادى اسكندريه پرداخت وبراى تقويت بازرگانى دريايى در خارج واز طريق رودخانه در داخل، اين شهر رابه رود نيل متّصل كرد ودر سال 259 هجرى فرمان حفّارى دوباره خليج اسكندريه را صادر كرد. [4]

خُمارَويَه فرزندش نيز، اهتمام به پايگاه اسكندريه را از پدرش به ارث برد، وى از آن پايگاه ديدن مى‌كرد و واحدهاى ناوگان آنجا رامورد بازديد قرار مى‌داد. [5]

ب- دمياط

دمياط در دوران اسلامى، در مصر از دو جنبه به عنوان يكى از پايگاه‌هاى مهم‌

[1] - براى شرح بيشتر به نوشته من: تاريخ الاسكندريه، ص 121 مراجعه شود.

[2] - البلوى، سيرۀ احمد بن طولون، تحقيق استاد محمد كرد على، دمشق 1358، ص 47.

[3] - حسن محمود وبانو كاشف، مصر فى عصر الطولونيين والاخشيديين، ص 27.

[4] - المقريزى، الخطط، ج 1، ص 300.

[5] - تاريخ الاسكندريه وحضارتها فى العصر الاسلامى، ص 166.