هشتاد كشتى از كشتيهاى ناوگان فاطميان در سال 307 هجرى (919 م) به فرماندهى «سليمان خادم» و «يعقوب كتامى» براى پشتيبانى و تقويت حملات زمينى از «مهديه» حركت كرده و در آبهاى اسكندريه [1] لنگر انداختند مقتدر، خليفه عبّاسى، ناوگان حكومتش را كه در طرسوس مراقب اوضاع بود، بدان سامان اعزام كرد كه تعداد 25 فروند كشتى متعلّق به آن ناوگان كه مجهّز به نفت و جنگ افزار بود به فرماندهى «ثمل خادم» بدانجا روى آورده و درمنطقه «رشيد» [2] پهلو گرفتند و سپس در آبهاى رشيد در 20 شوّال سال 307 هجرى (919 م) با كشتيهاى فاطميان در گير شدند كه كشتيهاى «مقتدر» پيروز گشت و تعداد زيادى از كشتيهاى اهل مغرب به آتش كشيده شد.

«كندى» مى گويد:

«طوفان سختى كشتيهاى فاطميان را درهم شكست و يعقوب و سليمان به اسارت در آمدند و اهالى آن منطقه، دريا نوردان مغربى را كه تعداد آنها به هفتصد تن مى رسيد، كشتندو «ثمل» با مسئولان كشتيها كه تعداد آنان صد و هفده نفر بود باقى ماند.» [3]

پيش از آنكه گفتگو پيرامون پايگاه هاى شام را به پايان ببريم، بايد از دو شخصيت برجسته دريا نورد كه نقش مهمّى را در تاريخ دريا نوردى اسلامى ايفا كردند و از دلاوريها، صفحات جاودان را در تاريخ ثبت كردند، نام ببريم.

نخستين شخصيت: «ليو» طرابلسى است كه مسعودى وى را با نام «لاوى با كنيه ابوحرب، غلام زرافه، حاكم طرابلس شام از ساحل دمشق» ياد كرده است و اشاره مى كند كه اداره كشتى ها، نبرد در «نواتيه» وسرپرستى شناورها در درياى روم [4] از كاردانى وى بوده است، طبرى و ابن اثير او را به اسم غلام [5] زرافه ياد كرده اند، در حالى كه‌

[1] - ابوالفداء المختصر فى اخبار البشر، صيدا 1959، ج 3، ص 87 و مقريزى، اتعاظ الحنفا، تحقيق دكترجمال الدين الشّيال، القاهره 1967، ج 1، ص 71.

[2] - الكندى، ص 276.

[3] - همان مدرك، ص 277.

[4] - مسعودى، مروج الذهب، ج 1، ص 129.

[5] - طبرى، ج 11، ص 391 و ابن اثير، ج 7، ص 533.