دشتبانانى گماشته شده بود كه حقوق آنان به تناسب، تا نيم دينار مى‌رسيد.» [1]

در دوران خلافت معز، تعداد كشتيهاى متعلّق به ناوگان فاطميان، از كشتيهاى جنگى گرفته تا نفربرها و كشتيهاى حمل و نقل و شناورهاى رود نيل به ششصد فروند مى‌رسيد و در پايان حكومت فاطميان، ناوگان مصر به هشتاد فروند كشتى جنگى و ده نفربر و ده فروند كشتى حمل و نقل [2] و به گفته‌اى 75 فروند كشتى جنگى و ده فروند نفربر وده فروندكشتى باربرى و حمل و نقل رسيد. [3]

الف- ايجاد اداره جهاد يا دفتر محاسبات‌

فاطميان به دليل ناگزيرى از حمله به سرزمين بيزانسى‌ها و رويارويى با كشتى‌هاى رومى در دريا، توجّه ويژه‌اى نسبت به ناوگان، ازخودنشان دادند به علاوه، براى تسهيل ارتباط دريايى بين سواحل مصر و شام از يك سو و مغرب و صقليه از سوى ديگر، دفترى را بنام اداره جهاد يا دفتر محاسبات، براى ناوگان تأسيس كرده و به آن اختصاص دادند، كه مقرّ آن در مركز صنعتى كشتى سازى مصر بود. [4]

اين ديوان (دفتر محاسبات) به ساختن كشتيهاى ناوگان، حمل و نقل عايدات و محصولات حاكمان، الوار و غير آن و آذوقه براى مسئوولان و كاركنان كشتيها، اختصاص داشت.

مقريزى به نقل از ابن طوير مى‌گويد:

«خدمات اداره جهاد و دفتر محاسبات، مخصوص ناوگان و كشتيهاى حمل و نقل حبوبات و محصولات شاهانه بود كه بيش از پنجاه فروند كشتى حمل ونقل و بيست فروند كشتى مخصوص دولتمردان بود كه ده فروند از آنها مربوط

[1] - مقريزى، الخطط، ج 2، ص 378، ج 3، ص 108-109.

[2] - همان مدرك، ج 3، ص 378.

[3] - قلقشندى، صبح الاعشى، ج 3، ص 519.

[4] - صبح الاعشى، ج 3، ص 492 و اتعاظ الحنفاء (نسخه‌اى مصوّر از نسخه خطّى)، ص 16، ب.