زيادتر بشود، زيرا ايجاد هماهنگى در سلّولهاى كوچك بهتر صورت مى‌پذيرد. [1]

ب- احزاب فاشيست: از فنون نظامى در تشكيلات اينگونه احزاب استفاده مى‌شود؛ تمركز بسيار شديد تصميم گيرى و رعايت دقيق سلسله مراتب، برخوردارى از تقسيمات جوخه، گروهان، دسته، هنگ، تيپ و لشگر از ويژگيهاى احزاب فاشيست است. اعضاى حزب براى جنگ خيابانى، خرابكارى و ضدّ خرابكارى و ... آموزش و تمرين مى‌بينند. از خشونت به عنوان ابزار اصلى رسيدن به هدف استفاده مى‌شود و در عين حال از انتخابات و مجلس نيز نهايت بهره‌بردارى به عمل مى‌آيد. احزاب فاشيست بر روى مليّت و نژاد تأكيد فراوانى مى‌نمايند و به طور معمول در زمانهايى به وجود مى‌آيند كه اقليتى از شورش اكثريت جامعه مى‌ترسد، از اين رو با تشكيل اينگونه احزاب كه بيشتر به يك ارتش خصوصى شبيه هستند، در صدد پاسخگويى بر مى‌آيند. [2]

ج- احزاب ليبرال: به جدايى دين از سياست اعتقاد دارند. طرفدار اقتصاد آزاد هستند و به دولت توصيه مى‌كنند تا اقتصاد كشور را بر اساس نيروهاى بازار اداره كند. ادّعا مى‌كنند كه خواست اكثريت مردم را دنبال مى‌كنند، هر چند كه اين خواسته با قوانين دينى عموم سازگار نباشد. اعضاى اينگونه احزاب، در زندگى شخصى خود ممكن است مذهبى، غير مذهبى و يا حتى ضدّ مذهب باشند. اين امر، در برخورد حزب با آنان تفاوتى را ايجاب نمى‌كند. اعضاى احزاب ليبرال معمولًا از اقشار تحصيل كرده شهرى و از طبقه مرفّه جامعه مى‌باشند. فرهنگ آنان غربى است و به اومانيسم (انسان محورى در برابر خدا محورى) معتقدند.

د- احزاب اسلامى: احزاب اسلامى خود به چند دسته تقسيم مى‌شوند. برخى از احزاب اسلامى، اصول گرا هستند، يعنى معتقدند كه بايد به اسلام اصيل عمل كرد. بعضى ديگر اسلامى نما هستند، زيرا كمونيسم يا ليبراليسم را با پوشش مردم فريبى از اسلام به جامعه عرضه مى‌دارند. به لحاظ عملكرد نيز برخى از احزاب اسلامى، معتقد به فعّاليتهاى سياسى آرام هستند و برخى ديگر، فعاليتهاى توأم با خشونت را ترجيح مى‌دهند.

[1] جامعه‌شناسِی سِیاسِی، دو ورژه، ص 434 ـ 441. (با تغِیِیر جزئِی)

[2] همان، ص 434.