پس از پيروزى مشروطه اوّل، تلاش فراوانى از سوى غربزده‌ها صورت گرفت كه قوانين كشور اسلامى ايران، همانند كشورهاى غربى نوشته شود. اين تلاشها، عليرغم مخالفت علماى آگاهى نظير شهيد شيخ فضل الله نورى، منجر به تدوين برخى از قوانين غير اسلامى در مجلس شد. شهيد نورى نمى‌توانست ساكت بنشيند و نظاره‌گر انحراف باشد. اين بود كه به حرم حضرت عبدالعظيم (ع) در شهر رى رفت. متحصّن شد و با نوشتن اعلاميه‌هاى متعدّد سعى كرد مردم را هوشيار سازد. او تلاش فراوانى انجام داد تا قوانين غير اسلامى را اسلامى نمايد و مشروطه را مشروعه [مطابق شريعت‌] سازد. [1]

محمد على شاه، چندى پس از پيروزى مشروطه اوّل، مجلس را به توپ بست. استبداد صغير آغاز شد. بسيارى از مشروطه خواهان دستگير شدند و به مجازاتهاى مختلفى محكوم گرديدند. در اين دوره زمانى، بجز شهيد شيخ فضل ا ... نورى كه دست از همكارى با مشروطه خواهان كشيده بود، بسيارى از علماى تهران و نجف با مشروطه خواهان همكارى كردند. در سايه اين همكاريها بود كه نهضت مشروطيت توانست بار ديگر به پيروزى رسد و مشروطه دوّم آغاز گردد. [2]

غربزده‌ها، باز هم مطابق معمول، نمكها را خوردند و نمكدان را شكستند. از نفوذ علماى دينى در بين مردم براى پيروز ساختن نهضت بهره بردند ولى در مرحله ثمر دهى، سعى كردند انديشه‌هاى انحرافى خود را بر جريان نهضت حاكم سازند. حقّانيّت ديدگاههاى شهيد نورى پيرامون مشروطيت روز به روز آشكارتر مى‌شد.

غربزده‌ها، با ترويج انواع شايعات دربين مردم، به ترور شخصيّت شهيد نورى اقدام كردند و چون نتوانستند او را از مخالفت با خود منصرف سازند، محاكمه‌اش كردند و چون در صحنه محاكمه نيز دست از دفاع دين بر نداشت، به چوبه دارش سپردند. قبل از اعدام به او پيشنهاد شد كه پرچم روسيه را بر بالاى خانه خود بزند تا مشروطه خواهان از ترس دولت روسيه، كه در آن روزگار نفوذ فراوانى در ايران داشت، نتوانند او را دستگير

[1] تارِیخ معاصر اِیران، سال سوم دبِیرستان، ص 95 ـ 98.

[2] براِی مطالعه بِیشتر ر ک: تشِیع و مشروطِیت در اِیران و نقش اِیرانِیان مقِیم عراق، عبدالهادِی حائرِی، ص 107 ـ 136، امِیر کبِیر، 1364.