جنوب با هزينه ايران تشكيل داده و قسمتهاى اشغالى خود را با كمك آنها اداره مى‌كردند. بدين ترتيب ايران بطور كامل به اشغال نظامى آن دو كشور درآمد و اداره ماليه كشورمان تحت كنترل يك هيأت مختلط از دو كشور قرار گرفت. يك سال پس از انعقاد قرارداد، آن‌ها دولت ايران را از چنين موضوعى مطلع كرده، خواستار امضاى آن شدند كه سرانجام سپهسالار با قيد كلمه زور آن را امضا كرد. گفتنى است كه قرار بود پس از پايان جنگ، روسيه مناطق تحت اشغال خود را ضميمه خاك كشورش كند. [1]

سياست بيگانگان در زمان اشغال ايران‌

الف- انگلستان‌

انگلستان با آغاز جنگ جهانى اوّل و گسترش آن به منطقه خاورميانه، سياست جدّى ترى را نسبت به ايران در پيش گرفت. كشف نفت در مناطق جنوبى ايران و تأسيسات نفتى آن منطقه كه در دست شركت انگليسى «دارسى» بود از يك سو و خطر حمله عثمانيها از طريق مناطق جنوب غرب به اين مناطق و در نتيجه تهديد منافع انگلستان در جنوب ايران و هندوستان از سوى ديگر، باعث شد كه انگلستان نيروهاى خود را وارد قسمتهاى جنوبى ايران كند و با كمك روسيه و با فشار بر دولت ايران باعث استعفاى «مستوفى الممالك» شود كه اعلام بيطرفى كرده بود، و در نتيجه يك دولت وابسته به خود روى كار آوَرَد. [2]

دولت استعمارى انگلستان به اين امر اكتفا نكرد و با توجّه به قراردادهاى تقسيم ايران با كشور روسيه، نيروى پليس جنوب را به فرماندهى ژنرال «سرپرسى سايكس» با افراد داوطلب ايرانى و هندى تشكيل داده، شهرهاى جنوبى و مركزى ايران را به اشغال درآورده و شروع به سركوب مقاومتهاى عشاير، بويژه تنگستانيها كرد. اشغالگران‌

[1] - تاريخ روابط خارجى ايران در دوره اول مشروطه، ولايتى، ص 31-30؛ تاريخ تحولات سياسى و روابط خارجى ايران، مدنى، ج 2، ص 286؛ اطلاعات سياسى - اقتصادى، سال ششم، شماره 54-53، ص 8-6، (مقاله انقلاب اكتبر 1917 و عهدنامه 1921 ايران و شوروى به قلم جواد شيخ الاسلامى).

[2] - تاريح تحولات سياسى و روابط خارجى ايران، مدنى، ج 2، ص 288-287.