و شايستگى حمايت دولت شوروى را دارد. [1] همچنين دولت شوروى بلافاصله پس از اعلام سلطنت رضاشاه، رژيم جديد ايران را به رسميت شناخت و براى اثبات حسن نيت خود سفارت خود را در تهران به درجه «سفارت كبرى» ارتقا داد و روابط بين دو كشور دوستانه شد، با اين حال، بعضى از مسائل تجارى وبازرگانى و از جمله شيلات شمال هنوز حل نشده بود. [2]

امتياز شيلات شمال ايران در زمان «ناصرالدين شاه» به دو نفر از اتباع روسيه به نام برادران «ليانازوف» واگذار شده بود. دولت شوروى پس از انقلاب اكتبر، اموال آن دو نفر را مصادره نمود و در قرارداد مودّت بين دو كشور نيز از آن امتياز صرف نظر نكرده بود و خود را همچنان جانشين صاحب امتياز مى‌دانست. در سال 1304 ه ش/ 1925 م، هنگامى كه مدّت امتياز پايان يافت، دولت ايران به صورت يكطرفه اقدام به لغو امتياز نمود. امّا دولت شوروى به اين امر اعتراض كرده، موضوع به حكميت ارجاع داده شد.

هيأت داوران به رياست «محمدعلى فروغى» نخست وزير ايران تشكيل جلسه داد؛ فروغى به نفع صاحب امتياز رأى داد و قرارداد به مدت پانزده سال ديگر تمديد شد. امّا مجلس شوراى ملى وقت، رأى را تصويب نكرد و در نتيجه روابط بين دو كشور رو به تيرگى نهاد و دولت شوروى مرزهاى خود را با ايران مسدود كرد و از ورود كالاهاى روسى كه در اين زمان براى مناطق شمالى ارزش حياتى داشت، جلوگيرى نمود. [3]

رضاخان براى جلوگيرى از تيرگى بيشتر روابط بين دو كشور، «مشاور الملك انصارى» عاقد قرارداد دوستى بين ايران و شوروى را كه در اين زمان در سمت وزير خارجه بود، عازم مسكو كرد. وى به مدت هفت ماه مذاكره در پايتخت شوروى با مقامهاى آن كشور، توانست چندين قرارداد بازرگانى و تجارى با «كاراخان» معاون وزير امور خارجه شوروى امضا كند. در مورد شيلات قرار شد كه يك شركت مختلط از دو كشور به مدت 25 سال بر اساس بهره‌بردارى مساوى از دريا تشكيل شود. بعد از اين

[1] - سياست خارجى ايران در دورۀ پهلوى، هوشنگ مهدوى، ص 12.

[2] - تاريخ روابط خارجى ايران، هوشنگ مهدوى، ص 221.

[3] - همان، ص 222-221؛ تاريخ روابط سياسى ايران و انگليس در زمان رضاشاه، بيات، ص 150.