سياستهاى ايران با اهداف متّفقين و رسميت دادن به حضور آنها در ايران، نياز به يك اتّحاد و پيمان با آنها بود.

انگلستان كه به هدفهاى شوروى در خاورميانه به ديده شك وترديد مى‌نگريست و همچنين براى جلوگيرى از دسترسى آن كشور به آبهاى گرم خليج فارس و منابع نفتى آن يك پيمان سه جانبه بين دو كشور اشغالگر با ايران پيشنهاد نمود تا از يك سو اشغال ايران به صورت رسمى و دوستانه درآيد واز سوى ديگر، دو دولت متعهد شوند كه پس از جنگ، خاك ايران را ترك كرده، استقلال و تماميت ارضى ايران حفظ شود. به همين دليل مذاكرات سه جانبه در ايران آغاز شد. بدبينى مردم ايران به دولتهاى اشغالگر و پيروزيهاى برق آساى هيتلر در شوروى و رسيدن آنها به دروازه‌هاى مسكو و تهديد متّفقين عليه ايران باعث طولانى شدن مذاكرات شد.

سرانجام با توقف پيروزيهاى آلمان در شوروى از يكطرف و حمله ژاپن به آمريكا در «پرل هاربر» (هاوايى) و پيوستن آمريكا به صف متّفقين و تقويت جبهه آنها از طرف ديگر باعث تسريع در روند مذاكرات اتّحاد سه جانبه و امضاء آن از طرف «على سهيلى» وزير امور خارجه ايران و سفراى شوروى و انگلستان [1] در تهران شد. (9 بهمن 1320) [2]

به موجب اين پيمان، دولتهاى شوروى و انگلستان متعهد شدند كه استقلال و تماميت ارضى ايران را محترم شمرده و از خاك ايران در مقابل هر تجاوزى از نيروهاى آلمان دفاع كنند وپس از خاتمه جنگ با آلمان و متّحدان او، حداكثر ظرف مدت شش ماه خاك ايران را ترك كنند. در مقابل، دولت ايران هم متعهد شد كه با كليه وسايل و امكاناتى كه در اختيار داردبا متّفقين همكارى كرده، راه آهن، جاده ها، فرودگاهها، لوله هاى نفت و خطوط تلگراف و تلفن خود را در اختيار آنان قرار دهد و آنها حق داشته باشند قواى زمينى، هوايى و دريايى مورد نياز خود را در خاك ايران نگه دارند. [3]

[1] - سفيران شوروى و انگلستان كه اين پيمان را امضا كردند عبارت بودند از «اِسميرنوف» سفير شوروى و سر ريدر بولارد سفير انگلستان.

[2] - تاريخ روابط خارجى ايران، هوشنگ مهدوى، ص 233؛ تاريخ جنگ سرد، فونتن، ج 1، ص 192.

[3] - همان، ص 234-233؛ تاريخ نوين ايران، م. س. ايوانف، ترجمه هوشنگ تيزابى، ص 96.