تلاشهاى «مصدق» در مقابل تهديدها و توطئه‌هاى انگلستان ايستادند و مراحل ملّى شدن را يكى پس از ديگرى طى كردند؛ آنها از تهديدهاى نظامى و سياسى انگلستان هراسى به دل راه نداده، با تحمّل سختيها و مشكلات فراوانى كه در نتيجه تحريم نفت ايران و فشارهاى اقتصادى انگلستان به وجود آمده بود، قاطعانه راه خودرا ادامه دادند.

پايان موفّقيت آميز مسأله «خلع يد» از شركت نفت ايران وانگليس از يك سو و عدم پذيرش رأى تأمينى ديوان لاهه از سوى ديگر، باعث مشكلات بيشترى براى انگلستان شد. به همين دليل «هارى ترومن» رئيس جمهور آمريكا يك بار ديگر بين ايران و انگلستان وساطت كرد و هيأتى را به سرپرستى «هارى ترومَن» مشاور خود به تهران فرستاد. وى ضمن ديدار با آيت‌اللّه كاشانى و دكتر مصدق با پيشنهادهاى ايران به لندن بازگشت دولت انگلستان براى بررسى پيشنهادهاى ايران، مهرداد سلطنتى و وزير مشاور خود به نام «استوكس» را به ايران اعزام كرد. وى ضمن ديدار و مذاكره با مقامهاى ايرانى يك طرح هشت ماده‌اى تهيه كرد، ولى چون طرح او مخالف قانون ملّى شدن نفت بود، مورد پذيرش ايران قرار نگرفت و او با شكست مأموريتش به لندن بازگشت. به دنبال شكست اين مأموريت، دولت ايران، باقى [1] مانده كاركنان انگليسى شركت نفت را از ايران اخراج كرد و روابط دو كشور تيره تر شد. [2]

شكايت انگلستان به شوراى امنيت سازمان ملل‌

دولت انگلستان كه از راههاى سياسى و ديپلماتيك نتيجه‌اى نگرفته بود وتهديدات و ارعابهاى او هم خدشه‌اى در اراده مردم مسلمان ايران وارد نكرده بود و در عوض با اخراج باقى مانده كاركنان خود نيز رو به رو شده بود از ايران به شوراى امنيت سازمان ملل متّحد شكايت كرد.

[1] - گفتنى است كه مدير انگليسى شركت وعده‌اى از كاركنان از ايران خارج شده و در بصره مستقر شده بودند.

[2] - پنجاه سال نفت ايران، مصطفى فاتح، ص 560-552، انتشارات پيام، تهران، 1358؛ سياست خارجى ايران در دوران پهلوى، هوشنگ مهدوى، ص 175-174.