قاسم» و سرهنگ «عبدالسلام عارف» رهبرى و هدايت شد، كشور عراق را از جرگه طرفداران سياست آمريكا در منطقه خارج كرده، به جناح تندرو و مترقّى عرب به رهبرى «جمال عبدالناصر» پيوند داد. كشورهاى ديگر عضو پيمان- ايران، پاكستان و تركيه- بعلاوه كشورهاى آمريكا و انگليس، بلافاصله پس از تحوّلات سريع عراق، شوراى فوق العاده‌اى در لندن تشكيل داده، ضمن تأكيد مجدّد بر ضرورت ادامه تعهدات پيمان، مقرّ آن را از بغداد به آنكارا انتقال دادند و از اين به بعد به نام «سازمان پيمان مركزى»- سنتو- ناميده شد و نخستين دبير كل آن عباسعلى خلعتبرى از ايران بود. [1]

علاوه بر آن كشورهاى ايران، پاكستان و تركيه كه از تحوّلات خونين عراق به وحشت افتاده بودند بطور جدّى از آمريكا درخواست كردند كه در پيمان جديد شركت نمايد.

دولت آمريكا به دليل افكار ناسيوناليستى و ضد استعمارى كه پس از نهضت ملّى شدن نفت ايران، بحران كانال سوئز و افكار ناسيوناليستى ناصر در مصر و كودتاى خونين عراق در منطقه خاورميانه به وجود آمده بود، از عضويت رسمى در پيمان سنتو خوددارى ورزيد، امّا به كشورهاى عضو منطقه قول داد كه با هر يك از آنها بطور جداگانه موافقت نامه دوجانبه دفاعى امضا كند.

شاه ايران كه علاوه بر مخالفت مصر با او، خود را از دو طرف- عراق و شوروى- مورد تهديد مى‌ديد و در اين زمان درگيريهاى مرزى ايران و عراق هم بر سر مسائل اروندرود آغاز شده بود، فرصت را مناسب ديده، زمينه لازم را براى انعقاد توافق دوجانبه دفاعى با آمريكا فراهم كردتا بطور كامل به دامن آمريكا بيفتد. [2]

پس از چندى دولت آمريكا متن موافقت نامه دو جانبه را تهيه كرده، به سه كشور (تركيه،، ايران و پاكستان) ارائه داد. مذاكرات ايران و آمريكا براى امضاى چنين توافقى چند ماه به طول انجاميد. شاه براى تحريك آمريكاييهاو تسريع در روند موافقت نامه دو جانبه كه به نظرش استمرار حكومتش را تضمين مى‌كرد؛ در زمينه امضاى قرارداد دوجانبه نظامى با شورويها نيز وارد مذاكره شد. دولت آمريكا به محض اطلاع از

[1] - ر. ك: سياست خارجى ايران در دوران پهلوى، هوشنگ مهدوى، ص 261-251؛ از سيد ضياء تا بختيار، بهنود، ص 429.

[2] - سياست خارجى ايران در دوران پهلوى، هوشنگ مهدوى، ص 262-260؛ از سيد ضياء تا بختيار، بهنود، ص 429.