اوّل اعلام خروج نيروهاى انگليسى از خاور دور و شرق كانال سوئز در 26 دى ماه 1346 هش (شانزده ژانويه 1968 م)، توسط «هارولد ويلسون» رهبر حزب كارگر و نخست وزير انگلستان [1]، دوم انتخاب «ريچارد نيكسون» دوست قديمى شاه از حزب جمهوريخواه آمريكا به رياست جمهورى آن كشور در اواخر همين سال ميلادى. [2]

شاه ايران از چندين سال پيش خواهان ايفاى نقش بيشترى در ترتيبات امنيتى منطقه بود تا از اين طريق بتواند تسليحات وكمكهاى بيشترى از غرب دريافت كند و به يك قدرت منطقه‌اى تبديل شود. امّا تا اين زمان نتوانسته بود آمريكا را بطور كامل به چنين امرى راضى كند؛ ليكن با اعلام خروج نيروهاى انگليسى از منطقه، زمينه لازم براى تحقق اميال شاه فراهم شد، زيرا آمريكا از يك سو درگير جنگ ويرانگر و نفرت انگيز و پرهزينه ويتنام بود و اين جنگ، تجربه تلخى براى زمامداران آمريكا در دخالت مستقيم در امور كشورهاى ديگر بود و از سوى ديگر، بر اساس دكترين «آيزنهاور» كه تا اين زمان اساس روابط خارجى آن كشور را تشكيل مى‌داد، دفاع از امنيت هر منطقه به كشورهاى خود آن منطقه واگذار شده بود. به همين دليل، دو كشور آمريكا و انگليس تصميم گرفتند خلأ ناشى از خروج نيروهاى انگليسى از منطقه خليج فارس، توسط كشورهاى همان منطقه پُر شود. [3]

شاه كه از قبل آماده پذيرفتن چنين نقش حساسى بود، داوطلبانه و با كمال ميل آن را پذيرفت. نتيجه قبول تأمين امنيت منطقه خليج فارس كه بيشترين انرژى كشورهاى صنعتى غرب را تأمين مى‌كرد، تقويت نيروهاى نظامى و دفاعى ايران بود كه از اين تاريخ به بعد سيل ارسال تجهيزات نظامى پيشرفته از كشورهاى غرب بخصوص آمريكا به سوى ايران سرازير شد. دولت ايران، براى اين كه بتواند هزينه سنگين سلاحهاى خريدارى شده و افزايش نيروها و تأسيسات نظامى را بپردازد، با فشار، كنسرسيوم نفت ايران را وادار به افزايش توليد كرد. [4]

[1] - سياست خارجى ايران در دوران پهلوى، هوشنگ مهدوى، ص 353.

[2] - همان، ص 345؛ جنگ قدرتها در ايران، روبين، ص 102؛ خليج فارس و مسائل آن، همايون الهى، ص 103-102.

[3] - جنگ قدرتها در ايران، روبين، ص 103-102؛ سياست خارجى ايران در دوران پهلوى، هوشنگ مهدوى، ص 354.

[4] - همان؛ سياست خارجى ايران در دوران پهلوى، هوشنگ مهدوى، ص 354.