كشورهايى مانند ليبى، مصر و عراق با شاه همواره در فكر حفظ روابط خوب خود با ايران و حتى گسترش آن در زمان رژيم شاه بودند. ايران در زمان محمدرضا با اين سه كشور خليج فارس داراى روابط ويژه اى بود كه كمتر تحت تأثير مسائل حاشيه اى قرار مى‌گرفت. در اوايل دهه 1350 ه. ش چند تحول منطقه اى و فرامنطقه‌اى رخ داد كه باعث گسترش بيشتر روابط ايران با كشورهاى عربى منطقه خليج فارس به استثناى عراق [1] شد. اين تحولات عبارت بودند از: استقلال بحرين از ايران و شناسايى آن توسط رژيم پهلوى و برقرارى روابط همه جانبه با آن، تشكيل كشور نوبنياد «امارات متحده عربى» مركب از هفت شيخ نشين كوچك وابسته به انگلستان و شناسايى آن توسط ايران، حل اختلافهاى ايران و امارات بر سر حاكميت سه جزيره «ابوموسى»، «تنب كوچك و بزرگ» و مهمتر از همه، اعلام سياست دوستونى آمريكا در خليج فارس كه ايران و عربستان هر كدام يك پايه اصلى آن را بر دوش داشتند و ناچار بودند سياستهاى خود را بيش از پيش با هم هماهنگ و همسو كنند.

بر اساس سياست دوستونى آمريكا، ايران به عنوان پايه اصلى و نظامى اين سياست، حفظ امنيت‌كشورهاى كوچك عربى خليج فارس را به عهده داشت و در صورت وقوع تهيد داخلى و خارجى، از حكومتهاى غربگراى آنها حمايت كرده، نيروهاى نظامى و تجهيزات جنگى در اختيار آنها قرار مى‌داد. همچنين كشور پادشاهى سعودى نيز به عنوان پايه اقتصادى اين سياست، نقش هماهنگ كننده و رهبرى كشورهاى عربى خليج فارس و ساير كشورهاى طرفدار غرب در منطقه را در ارتباط با ايران به عهده داشت و در نتيجه، روابط ايران با اين كشورها، بويژه در دهه آخر سلطنت محمدرضا، به بالاترين سطح خود ارتقا يافته و تا زمان سقوطش همچنان به قوت خود باقى بود.

[1] - عراق در اين زمان با امضاى قراردادهاى اقتصادى، سياسى و نظامى با شوروى سابق جزء زير مجموعه بلوك شرق بود. از اين‌رو با هر گونه روابط ايران با كشورهاى عربى خليج فارس مخالفت مى‌كرد.