طول سالهاى نهضت ملى شدن نفت ايران كه دولت مصدق از نظر روابط خارجى در تنگناى سياسى و اقتصادى به سر مى‌برد. دولت ژاپن با نظر مثبت به نهضت ملى مى‌نگريست و تمايل خود را جهت خريد نفت از ايران نشان داد. به همين منظور پيمانى در سال 1330 ه. ش بين دو كشور به امضا رسيد كه بيشتر جنبه اقتصادى داشت. بعد از امضاى اين پيمان، دولت ژاپن نخستين نفتكش خود را جهت خريد نفت ايران كه از سوى بيشتر كشورهاى غربى تحريم شده بود، اعزام داشت. دولت انگلستان كه به علت مبارزه ملت ايران مانع فروش نفت ملى شده ايران بود، دادخواستى جهت توقيف محموله كشتى ژاپنى به دادگاه توكيو تسليم كرد. هر چند دادگاه ژاپنى رأى به ردّ دادخواست انگلستان داد، امّا دولت ژاپن كه پس از جنگ جهانى تحت سلطه كشورهاى غربى قرار داشت با فشار آنها بخصوص انگلستان از خريد نفت ايران خوددارى كرد. [1]

روابط خارجى ايران با ژاپن كه در زمان جنگ قطع شده بود [2] در سال 1333 ه. ش با آغاز مجدد كار سفارت ايران در توكيو آغاز شد. پس از آن در سالهاى 1335 ه. ش به دنبال سفر وليعهد ژاپن به ايران و در سال 1337 سفر شاه ايران به ژاپن، روابط دو كشور وارد مرحله جديدى شد واز آن تاريخ ژاپن به يكى از طرفهاى تجارى ايران بويژه در مورد خريدنفت از ايران تبديل شد. در اواخر دهه 1340 ه. ش ايران و ژاپن با امضاى قراردادى در مورد صدور گاز ايران به ژاپن و سرمايه گذارى آن كشور در زمينه بهره بردارى از معادن گاز و مس در ايران، روابط سياسى و تجارى دو كشور باز هم گسترش يافت. [3]

در اوايل دهه 1350 ه. ش ژاپن علاوه بر اينكه حدود 90 درصد از كل واردات نفت مصرفى خود را از ايران تأمين مى‌كرد، قراردادى براى احداث بزرگترين مجتمع پتروشيمى در بندر امام خمينى (ره) با شركت ملى نفت ايران به امضارساند. در آخرين سالهاى عمر رژيم پهلوى، روابط ايران با ژاپن دوباره گسترش يافت و ژاپن بطور فعال در

[1] - سياست خارجى ايران در دوران پهلوى، هوشنگ مهدوى، ص 423.

[2] - چون كشور ژاپن در زمان جنگ در كنارمتحدين قرار داشت، دولت ايران با فشار متفقين كه خاك ايران را اشغال كرده بودند، روابط ايران با ژاپن را قطع كرده بود.

[3] - سياست خارجى ايران در دوران پهلوى، هوشنگ مهدوى، ص 423.