كشور خود بودند، نتوانستند به مقابله با ايران بپردازند و به همين دليل از ايران درخواست مذاكره صلح كردند كه مورد پذيرش ايران واقع شد. در گفتگوهاى صلح كه «ميرزا تقى خان فراهانى»- امير كبير- از سوى ايران شركت داشت سرانجام منجر به عهدنامه نخست صلح «ارز روم» در تاريخ 1202 ه ش/ 1823 م شد. به موجب اين عهدنامه ايران كليه متصرفات عثمانى را مسترد داشته و هيچ گونه تغيير مرزى و ارضى صورت نگرفت. دولت عثمانى هم متعهد شد كه از آزار زُوّار ايرانى خوددارى كرده، از بازرگانان ايرانى حقوق گمركى ناچيزى دريافت كند. همچنين دو طرف متعهد شدند در امور يكديگر مداخله نكنند. [1]

ابهام در عهدنامه صلح گلستان، بهانه تجاوز مجدد

پس از پايان جنگ اول روابط بين ايران و روسيه به مدت سيزده سال در حالت «نه صلح و نه جنگ» بود. مذاكرات در اين زمان براى رفع ابهام‌هاى عهدنامه صلح گلستان و تعيين دقيق خطوط مرزى بين دو كشور ادامه داشت. روسها با تفسير نادرست عهدنامه گلستان مدعى مناطقى از ايران بودند كه بطور طبيعى نمى‌توانست مورد موافقت ايران قرار گيرد. هنگامى كه جنگ بين ايران و عثمانى ادامه داشت، دولت روسيه از موقعيت پيش آمده سوء استفاده كرد و با حمله مجدّد به ايران، نقاط جديدى از جمله «بالغ لو» و «گوگ چاى»- گوگچه- را به تصرف خود درآورد كه مورد اعتراض ايران واقع شد. به دنبال اين تجاوز آشكار، هيأتهاى ديپلماتيك و سياسى بين دو كشور چندين دور مذاكرات درباره حل اختلافهاى انجام دادند كه سرانجام در سال 1204 ه ش/ 1825 م، با مرگ «الكساندر اوّل» تزار روسيه، مذاكرات قطع شد. [2]

ايران كه از تمام راههاى سياسى و ديپلماتيك نتوانسته بود، به صورت مسالمت آميز جلوى تجاوز روسها را سد كند وشهرهاى اشغال شده خود را باز پس گيرد، در نهايت به اين نتيجه رسيد كه از طريق جنگ با روسيه مى‌تواند مناطق تصرف شده خود رادوباره‌

[1] - پژوهشى در تاريخ ديپلماسى ايران، مهميد، ص 177-176؛ ايران در دورۀ قاجار، شميم، ص 120.

[2] - تاريخ تحولات سياسى و روابط خارجى ايران، مدنى، ج 1، ص 183-181؛ ايران در دورۀ قاجاريه، شميم، ص 94.