ايران با روسيه پس از جنگ كريمه و نارضايتى انگلستان از ايران و در نتيجه تجديد اختلافات ايران و انگلستان در مسأله هرات شد. [1]

فتح هرات، اشغال مجدّد بخشى از خاك ايران وعهدنامه صلح پاريس‌

در درس گذشته ملاحظه كرديم كه چگونه انگلستان بااشغال خاك ايران مانع از الحاق هرات به ايران شد و يكى از وابستگان خود به نام «كامران ميرزا» را در هرات به قدرت رساند. امّا يكى از وزيران حاكم هرات به نام «يارمحمدخان» عامل دست نشانده انگليس، (كامران ميرزا) را به قتل رسانده، ضمن قبضه كردن قدرت در هرات، اعلام كرد از ايران اطلاعت مى كند و بدين ترتيب هرات به وسيله خود افغانها از سيطره انگليس خارج و به مام ميهن بازگشت. [2]

در سال 1230 ه ش/ 1851 م، «يار محمدخان» درگذشت و پسرش «صيدمحمدخان» [3] به جاى پدر در هرات به قدرت رسيد. وى نيز همانند پدرش، اطاعت از ايران را برگزيد. انگلستان كه از بركنارى عامل خود در هرات ناراضى و ناراحت بود، تصميم گرفت براى هميشه به حاكميت ايران در هرات پايان دهد. ولى چون در اين تاريخ كشور انگلستان درگير جنگ «كريمه» بود و نمى توانست بطور مستقيم دست به اقدام بزند، از راههاى غير مستقيم وارد شد. انگلستان ابتدا با فشار به ايران، ناصرالدين شاه را مجبور امضاى تعهدنامه‌اى كرد كه به موجب آن ايران حقّ دخالت در امور هرات را نداشت و نيز نمى‌توانست و نماينده ثابتى به آنجا بفرستد يا قبول كند. [4]

پس از آن، وزير مختار انگلستان (موراى) با دخالت در امور داخلى ايران و پناه دادن به يكى از فراريان دربار ايران و ارسال يك نامه توهين آميز به صدر اعظم ايران «ميرزا آقاخان نورى»، مورد اعتراض شديد ناصرالدين شاه قرار گرفت و با اعلام قطع‌

[1] - روابط ايران با دول خارجى در دوران قاجاريه، نائبيان، ص 142.

[2] - تاريخ تحولات سياسى و روابط خارجى ايران، مدنى، ج 1، ص 347.

[3] - اسم اين فرد سعيد و صيد محمد خان هم در كتابها آمده است.

[4] - تاريخ روابط خارجى ايران در دوره ناصرالدين شاه و مظفرالدين شاه، ولايتى، ص 28-27.