مظفرالدين شاه كه در سفر اول چند نفر مستشار به سرپرستى ژوزف نوز از بلژيك جهت اصلاح امور گمركات ايران استخدام كرده بود، پس از سفر دوم و با فشار روسيه، نوز بلژيكى را به سمت وزير گمركات ايران منصوب كرد. وى چون مأمور اجراى سياستهاى روسيه در ايران بود، توانست قراردادى به امضاى دو كشور برساند كه به موجب آن حقوق گمركى كالاهاى وارداتى روسيه به ايران از پنج درصد به 5/ 1 درصد كاهش يافت و در نتيجه باعث افزايش بيشتر نفوذ تجارى روسيه در ايران و وابستگى بيشتر اقتصادى ايران به همسايه شمالى شد. [1]

مظفرالدين شاه در آغاز نهضت مشروطيت و با وحشت و نگرانى از قيامهاى آزاديخواهان و براى تفريحو استراحت و ادامه معالجه خود يك بار ديگر و براى سومين بار عازم اروپا شد. وى دراين سفر ضمن ديدار از كشورهاى لهستان، آلمان، اتريش، بلژيك، فرانسه و روسيه با حالت بيمار و يك سال قبل از مشروطه به ايران بازگشت. [2]

واگذارى امتياز نفت جنوب به دارسى‌

«ژاك دمورگان» رئيس هيأت باستان شناسى فرانسوى كه با دريافت امتياز حفارى در شهرهاى شوشتر و شوش در آنجا مشغول حفارى بود، در نزديكى مسجد سليمان به دو چشمه نفتى برخورد كرد. وى بعد از آن در يكى از مجله هاى فرانسوى مقاله اى درباره اين چشمه‌هاى نفت در پاريس منتشر كرد. نوشته‌هاى اين فرانسوى مورد توجّه يك ارمنى عثمانى تبار به نام «كتابچى خان» كه سالها در ايران خدمت كرده بود و با كشورمان آشنايى كامل داشت، قرار گرفت. و او به ايران آمد و ضمن بازديد و مشاهده نفت در «نفتون» و «خورسان» مسجد سليمان، به پاريس بازگشت. او در آن كشور از يك انگليسى به نام «درموندولف» كه قبلًا وزير مختار انگلستان در ايران بود خواستار معرفى فردى براى تحصيل امتياز نفت ايران شد. «ولف» شخص سرمايه‌دارى به نام «وليام‌

[1] - روابط ايران با دول خارجى در دوران قاجاريه، نائبيان، ص 194-195؛ تاريخ روابط خارجى ايران در دوران ناصر الدين شاه و مظفر الدين شاه، ولايتى، ص - 497-493.

[2] - همان، ص 195؛ تاريخ روابط خارجى ايران در دوران ناصرالدين شاه و مظفرالدين شاه، ولايتى، ص 512-510.